Credo Narodowe

MY, CZŁONKOWIE NARODU WĘGIERSKIEGO, u progu nowego tysiąclecia, w poczuciu odpowiedzialności za wszystkich Węgrów, wyrażamy co następuje:
Jesteśmy dumni, że nasz król święty Stefan przed tysiącem lat temu osadził państwo węgierskie na trwałych fundamentach i uczynił naszą ojczyznę częścią chrześcijańskiej Europy.
Jesteśmy dumni ze wspaniałego dorobku duchowego Węgrów.
Jesteśmy dumni, że nasz naród przez całe wieki bronił walecznie Europy i swoim talentem oraz pracowitością pomnażał jej wspólne wartości.
Uznajemy kluczową rolę chrześcijaństwa w podtrzymaniu narodu. Szanujemy różnorodne tradycje religijne naszego kraju.

Przyrzekamy zachować intelektualną i duchową ą jedność naszego narodu, rozdartą na części w wichrach minionego stulecia. Żyjące z nami mniejszości narodowe są częścią węgierskiej wspólnoty politycznej i czynnikiem państwotwórczym.
Zobowiązujemy się do ochrony i pielęgnowania naszego dziedzictwa, niepowtarzalnego języka, węgierskiej kultury, języka i kultury żyjących na Węgrzech mniejszości narodowych oraz stworzonych przez naturę i człowieka wartości w Basenie Karpackim.
Poczuwamy się do odpowiedzialności za naszych potomków, dlatego poprzez rozważne korzystanie ze źródeł materialnych, intelektualnych i naturalnych pragniemy zachować godne warunki życia dla tych pokoleń, które przyjdą po nas.
Wierzymy, że nasza kultura narodowa stanowi bogaty wkład do wielobarwnej wspólnoty europejskiej.

Szanujemy wolność i kulturę innych narodów, dążymy do współpracy ze wszystkimi narodami świata.
Wyznajemy, że podstawą bytu ludzkiego jest godność człowieka.
Wyznajemy, że wolność jednostki może być urzeczywistniona tylko poprzez współdziałanie z innymi.
Wyznajemy, że najważniejszymi formami naszego współżycia jest rodzina i naród, a podstawowymi wartościami naszych więzów wierność, wiara i miłość.
Wyznajemy, że podstawową siłą wspólnoty i poszanowania każdego człowieka jest praca, rezultat ludzkiego umysłu.
Uznajemy obowiązek niesienia pomocy pokrzywdzonym i ubogim.
Wyznajemy, że wspólnym celem obywatela i państwa jest dopełnienie dobrych warunków życia, bezpieczeństwa, ładu, sprawiedliwości i pełnej wolności.
Wyznajemy, że prawdziwe rządy ludu są tylko tam, gdzie państwo służy swoim obywatelom i załatwia ich sprawy sprawiedliwie, bez nadużyć i stronniczości.

Szanujemy osiągnięcia naszej historycznej konstytucji oraz do Świętej Korony, która ucieleśnia konstytucyjna ciągłość państwa węgierskiego i jedność narodu.
Nie uznajemy spowodowanego najazdami zawieszenia naszej historycznej konstytucji. Odrzucamy przedawnienie nieludzkich zbrodni, dokonanych przeciwko narodowi węgierskiemu i jego obywatelom pod rządami dyktatur narodowych socjalistów i komunistów.
Nie uznajemy komunistycznej konstytucji z 1949 roku, kt&∓´ra była ona podstawą panowania reżimu, dlatego ogłaszamy ją nieważną.
Zgadzamy się z posłami pierwszego wolnego Parlamentu, którzy w swojej pierwszej uchwale stwierdzili, że nasza dzisiejsza wolność poczęła się z rewolucji 1956 roku.

Uznajemy, że przywrócenie suwerenności państwowej naszej ojczyzny, utraconej w dniu 19 marca 1944 roku, nastąpiło w dniu 2 maja 1990 roku wraz z zawiązaniem się pierwszego Zgromadzenia Narodowego wybranego w wolnych wyborach. Dzień ten uznajemy za początek nowej demokracji i konstytucyjnego ładu naszej ojczyzny.
Wyznajemy, że po prowadzących do moralnej zapaści dziesięcioleciach dwudziestego wieku mamy bezwzględną potrzebę duchowej i intelektualnej odnowy.
Ufamy we wspólnie kształtowaną przyszłość i zaangażowanie młodych pokoleń.
Wierzymy, że nasze dzieci i wnuki swym talentem, wytrwałością i siłą duchową ponownie uczynią Węgry wielkimi.
Nasza Ustawa Zasadnicza jest podstawą porządku prawnego: jest umową Węgrów przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Jest żywą ramą, która wyraża wolę narodu oraz określa formę, w jakiej chcielibyśmy żyć.
My, obywatele Węgier, jesteśmy gotowi tworzyć ład naszego kraju w oparciu o narodową współpracę.

Zasady ogólne

Artykuł A

Nasza OJCZYZNA nosi nazwę Węgry.

Artykuł B

• (1) Węgry są niezawisłym, demokratycznym państwem prawa.
• (2) Ustrojem politycznym Węgier jest republika.
• (3) Źródłem władzy zwierzchniej jest naród.
• (4) Naród sprawuje władzę przez wybranych przedstawicieli, w wyjątkowych sytuacjach bezpośrednio.

 

Artykuł C

• (1) Funkcjonowanie państwa węgierskiego opiera się na zasadzie podziału władz.
• (2) Niczyja działalność nie może zmierzać do zdobycia lub sprawowania władzy przemocą, ani do wyłączności jej posiadania. Każdy jest uprawniony i zobowiązany w sposób zgodny z prawem do przeciwstawienia się takim dążeniom.
• (3) Państwo jest uprawnione do stosowania przymusu w egzekwowania Ustawy Zasadniczej i przepisów prawnych.

 

Artykuł D

Kierując się ideą jedności narodu węgierskiego, Węgry odpowiadają za los Węgrów żyjących poza granicami kraju, wspomagają zachowanie i rozwój ich społeczności, wspierają ich wysiłki zmierzające do zachowania węgierskości, do egzekwowania ich praw indywidualnych i kolektywnych, zakładania samorządów, radzenia sobie na rodzimej ziemi, popierają ich wzajemną współpracę i współpracę z Węgrami.

 

Artykuł E

• (1) Węgry przyczyniają się do tworzenia jedności europejskiej w trosce o wolność, dobrobyt i bezpieczeństwo narodów europejskich.
• (2) W interesie udziału w Unii Europejskiej jako państwo członkowskie, na podstawie umowy międzynarodowej – w zakresie niezbędnym do egzekwowania praw i realizacji obowiązków wynikających z traktatów założycielskich – Węgry mogą wykonywać niektóre zadania wynikające z Ustawy Zasadniczej wspólnie z innymi państwami członkowskimi poprzez instytucje Unii Europejskiej.
• (3) Unia Europejska ma prawo — w ramach ust. (2) — do ustanawiania powszechnie obowiązujących reguł postępowania.
• (4) Do udzielenia pełnomocnictwa na zatwierdzenie mocy prawnej umowy międzynarodowej według ust (2) — potrzeba większości dwóch trzecich głosów wszystkich posłów Parlamentu.

 

Artykuł F

• (1) Stolicą Węgier jest Budapeszt.
• (2) Terytorium Węgier dzieli się na komitaty, miasta i gminy. W obrębie miast można być ustanawiać dzielnice.

 

Artykuł G

• (1) Potomek urodzony z obywatela węgierskiego jest obywatelem węgierskim. Ustawa kardynalna może określać również inne przypadki powstania lub nabycia obywatelstwa.
• (2) Węgry chronią swoich obywateli.
• (3) Nikt nie może być pozbawiony obywatelstwa węgierskiego, powstałego z urodzenia lub nabytego zgodnie z prawem.
• (4) Szczegółowe przepisy dotyczące obywatelstwa określa ustawa kardynalna.

 

Artykuł H

• (1) Językiem urzędowym na Węgrzech jest język węgierski.
• (2) Węgry chronią język węgierski.
• (3) Węgry chronią węgierski język migowy jako część węgierskiej kultury.

 

Artykuł I

• (1) Godłem Węgier jest tarcza dwupolowa, podzielona pionowo. Po lewej stronie pole srebrne przecięte jest czterema czerwonymi pręgami. W polu prawym, czerwonym znajduje się podwójny srebrny krzyż, który wyrasta ze złotej korony, wieńczącej środkowy szczyt potrójnej zielonej góry. Na wierzchołku tarczy spoczywa węgierska Święta Korona.
• (2) Flaga Węgier składa się z trzech pasów r&´wnej szerokości w kolorze czerwonym, białym i zielonym, z kt&´rych czerwony symbolizuje siłę, biały — wierność, a zielony — nadzieję.
• (3) Hymnem Węgier jest wiersz Ferenca Kólcseyego Hymn, z muzyką Ferenca Erkela.
• (4) Dopuszcza się stosowanie również innych ukształtowanych historycznie form godła i flagi. Szczegółowe przepisy dotyczące używania godła i flagi oraz odznaczeń państwowych określa ustawa kardynalna.

 

Artykuł J

• (1) Święta narodowe Węgier:

a) 15 marca, dla upamiętnienia powstania i walk narodowo-wyzwoleńczych w latach 1848-1849;

b) 20 sierpnia, dla upamiętnienia powstania państwa węgierskiego i jego założyciela, króla Świętego Stefana;

c) 23 października, dla upamiętnienia powstania i walki o wolność w 1956 roku.

• (2) Oficjalnym świętem państwowym jest 20 sierpnia.

 

Artykuł K

Oficjalną walutą Węgier jest forint.

 

Artykuł L

• (1) Węgry chronią instytucję małżeństwa, jako związek zawarty dobrowolnie między mężczyzną i kobietą oraz rodzinę, jako podstawę trwałości narodu.
• (2) Węgry popierają posiadanie dzieci.
• (3) Ochronę rodziny określa ustawa kardynalna.

 

Artykuł M

• (1) Gospodarka Węgier opiera się na pracy tworzącej wartości i wolnej przedsiębiorczości.
• (2) Węgry zapewniają warunki dla uczciwej konkurencji gospodarczej. Węgry występują przeciw nadużyciom z racji przewagi gospodarczej i chronią prawa konsumenta.

 

Artykuł N

• (1) Węgry realizują zasadę zrównoważonej, przejrzystej i możliwej do utrzymania gospodarki budżetowej.
• (2) Za realizację zasady według ust. (l) odpowiedzialność ponosi Zgromadzenie Narodowe i Rząd.
• (3) Trybunał Konstytucyjny, sądy, samorządy terytorialne i inne organy rządowe w toku wykonywania swoich zadań mają obowiązek stosować się do zasady według ust. (l).

 

Artykuł O

Każdy odpowiedzialny jest za siebie i ma obowiązek współuczestniczyć w realizacji celów państwowych i społecznych zgodnie ze swoimi umiejętnościami i możliwościami.

 

Artykuł P

Zasoby naturalne, w szczególności ziemia uprawna, lasy i zasoby wodne, różnorodność biologiczna, zwłaszcza rodzima fauna i flor, jak również wartości kulturowe, stanowią wspólne dziedzictwo narodowe, którego ochrona, pielęgnowanie i zachowanie dla przyszłych pokoleń jest obowiązkiem państwa i każdego obywatela.

 

Artykuł Q

• (1) W celu stworzenia i zachowania pokoju i bezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju ludzkości Węgry dążą do współpracy ze wszystkimi narodami i państwami świata.
• (2) W celu realizacji międzynarodowych zobowiązań prawnych Węgry zapewniają zgodność prawa węgierskiego z prawem międzynarodowym.
• (3) Węgry akceptują powszechnie uznawane przepisy prawa międzynarodowego. Inne źródła prawa międzynarodowego stają się częścią węgierskiego systemu prawnego z chwilą ogłoszenia ich w aktach prawnych.

 

Artykuł R

• (1) Ustawa Zasadnicza jest podstawą systemu prawnego Węgier.
• (2) Ustawa Zasadnicza i przepisy prawa obowiązują wszystkich.
• (3) Przepisy Ustawy Zasadniczej należy rozpatrywać zgodnie z ich celami, z Credo Narodowym oraz osiągnięciami naszej historycznej konstytucji.

 

Artykuł S

• (1) Wniosek o przyjęcie lub nowelizację Ustawy Zasadniczej może być zgłoszony przez Prezydenta Republiki, Rząd, komisję parlamentarną lub posła.
• (2) Do przyjęcia lub nowelizacji Ustawy Zasadniczej wymagane są ? głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.
• (3) Ustawę Zasadniczą lub nowelizację Ustawy Zasadniczej podpisuje przewodniczący Zgromadzenia Narodowego i przesyła ją Prezydentowi Republiki. Prezydent Republiki podpisuje dokument i zarządza jego ogłoszenie w Dzienniku Urzędowym.
• (4) Oznaczenie nada toku ogłaszania nowelizacji Ustawy Zasadniczej zawiera jej tytuł, numer poprawki i dzień ogłoszenia.

 

Artykuł T

• (1) Powszechnie obowiązujące zasady postępowania mogą być określane w aktach prawnych, ustanawianych przez wskazany w Ustawie Zasadniczej, posiadający kompetencje ustawodawcze organ i opublikowane w Dzienniku Urzędowym. Ustawa kardynalna może też odmiennie określać zasady ogłaszania rozporządzeń samorządów oraz przepisów prawnych, ustanowionych w odrębnym porządku prawnym.
• (2) Aktem prawnym jest ustawa, rozporządzenie Rządu, rozporządzenie Premiera, rozporządzenie ministra, rozporządzenie Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego, rozporządzenie kierującego niezależnym organem regulacyjnym. Aktem prawnym jest również rozporządzenie wydane w czasie stanu nadzwyczajnego przez Radę Obrony Kraju oraz w czasie stanu wyjątkowego przez Prezydenta Republiki.
• (3) Akt prawny nie może być sprzeczny z Ustawą Zasadniczą.
• (4) Ustawa kardynalna jest ustawą, do której przyjęcia i nowelizacji wymagana jest większość ? posłów obecnych w Zgromadzeniu Narodowym.

 

Wolność i odpowiedzialność

 

Artykuł I

• (1) Nienaruszalne i niezbywalne prawa CZŁOWIEKA muszą być szanowane. Ich ochrona należy do głównych obowiązków państwa.
• (2) Węgry uznają podstawowe prawa człowieka w odniesieniu do jednostki i społeczeństwa.
• (3) Przepisy dotyczące podstawowych praw i obowiązków określa ustawa. Prawa podstawowe mogą być ograniczone z uwagi na konieczność zachowania innego prawa podstawowego lub ochrony którejś z wartości konstytucyjnych, w zakresie absolutnie niezbędnym i przy pełnym poszanowaniu treści tych praw.
• (4) Podmioty prawne powołane przez ustawy mają również zapewnione podstawowe prawa i obowiązki, które zgodnie z ich naturą odnoszą się nie tylko do człowieka.

 

Artykuł II

Godność ludzka jest nienaruszalna. Każdy człowiek ma prawo do życia i godności ludzkiej, życie płodu podlega ochronie od momentu poczęcia.

Artykuł III

• (1) Nikt nie może być poddawany torturom, traktowany nieludzko i w spos&´b poniżający, karany ani zmuszany do niewolnictwa. Zabroniony jest handel ludźmi.
• (2) Zabrania się wykonywania doświadczeń medycznych lub naukowych na ludziach bez ich dobrowolnej i świadomej zgody.
• (3) Zabrania się praktyk eugenicznych, wykorzystywania ludzkiego ciała lub jego części do czerpania zysków oraz klonowania istot ludzkich.

Artykuł IV

• (1) Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego.
• (2) Nie można nikogo pozbawić wolności w sposób inny, niż z przyczyn określonych w ustawie i na podstawie postępowania określonego w ustawie. Dożywotnie pozbawienie wolności może być wymierzone tylko w przypadku popełnionego umyślnie przestępstwa, będącego aktem przemocy.
• (3) Osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa i zatrzymaną, w możliwie jak najkrótszym czasie należy wypuścić na wolność lub postawić przed sądem. Sąd ma obowiązek wysłuchać stojącą przed nim osobę i niezwłocznie, poprzez wydanie postanowienia opatrzonego pisemnym uzasadnieniem, zdecydować ojej zwolnieniu lub aresztowaniu.
• (4) Osoba, której bezpodstawnie lub w sposób sprzeczny z prawem ograniczono wolność jest uprawniona do odszkodowania.

Artykuł V

Każdy ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, do odparcia bezprawnego ataku wymierzonego przeciwko jego osobie i mieniu lub w przypadku bezpośredniego zagrożenia takim atakiem.

Artykuł VI

• (1) Każdy ma prawo do poszanowania przez innych jego życia osobistego oraz rodzinnego, miru domowego, kontaktów osobistych i dobrego imienia.
• (2) Każdy ma prawo do ochrony swoich danych osobowych oraz do poznania i rozpowszechniania danych dotyczących dobra wspólnego.
• (3) Przestrzeganie prawa do ochrony danych osobowych oraz do poznania i rozpowszechniania danych dotyczących dobra wsp&´lnego nadzoruje niezależny urząd powołany ustawą organiczną.

Artykuł VII

• (1) Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania. Prawo to obejmuje swobodę wyboru lub zmiany wyznania lub innego przekonania oraz swobodę uzewnętrzniania lub rezygnacji z uzewnętrzniania, praktyki lub nauczania swego wyznania lub przekonania poprzez udział w aktach i obrzędach religijnych lub inny sposób, indywidualnie lub zbiorowo, publicznie lub prywatnie.
• (2) Państwo i kościoły działaj ą rozdzielnie. Kościoły są samodzielne. Państwo współpracuje z kościołami w trosce o cele społeczne.
• (3) Szczegółowe przepisy dotyczące kościołów określa ustawa kardynalna.

Artykuł VIII

• (1) Każdy ma prawo do pokojowych zgromadzeń.
• (2) Każdy ma prawo zakładać organizacje i wstępować do organizacji.
• (3) Na podstawie prawa do zrzeszania się istnieje wolność zakładania i działalności partii. Partie biorą udział w kształtowaniu i wyrażaniu woli narodu. Partie nie mogą sprawować władzy w sposób bezpośredni.
• (4) Szczegółowe przepisy dotyczące działalności i gospodarowania partii określa ustawa kardynalna.
• (5) Na podstawie prawa do zrzeszania się istnieje wolność zakładania i działalności związków zawodowych oraz innych organizacji.

Artykuł IX

• (1) Każdy ma prawo do swobodnego wyrażania swoich poglądów.
• (2) Węgry uznają i stoją na straży wolności oraz wielobarwności prasy, zapewniają warunki swobodnej informacji, potrzebnej do rozwoju demokratycznej opinii publicznej.
• (3) Szczegółowe przepisy dotyczące wolności prasy oraz usług medialnych, produktów prasowych i organów nadzorujących rynek medialny określa ustawa kardynalna.

Artykuł X

• (1) Węgry zapewniają wolność badań naukowych i twórczości artystycznej oraz – w celu zdobycia możliwie jak najwyższego poziomu wiedzy – wolność uczenia się i w zakresie określonym w ustawie – wolność nauczania.
• (2) Państwo nie jest uprawnione do rozstrzygania kwestii prawdy naukowej. Do oceny badań naukowych mają prawo wyłącznie naukowcy.
• (3) Węgry strzegą wolności naukowej i artystycznej Węgierskiej Akademii Nauk i Węgierskiej Akademii Sztuk Pięknych. Instytucje szkolnictwa wyższego są samodzielne w zakresie badań oraz treści i metod nauczania, ich strukturę organizacyjną i gospodarowanie określa ustawa.

Artykuł XI

• (1) Każdy węgierski obywatel ma prawo do nauki.
• (2) Węgry zapewniają to prawo poprzez rozszerzanie i upowszechnianie oświaty publicznej, bezpłatną i obowiązkową edukację na poziomie podstawowym, bezpłatną i powszechnie dostępną edukację na poziomie średnim, powszechnie dostępną, stosownie do zdolności, edukację na poziomie wyższym oraz poprzez udzielanie uczącym się ustawowo określonego wsparcia materialnego.

Artykuł XII

• (1) Każdy ma prawo do wolnego wyboru pracy i zawodu oraz do wolnej przedsiębiorczości. Obowiązkiem każdego, w miarę jego zdolności i możliwości, jest przyczynianie się poprzez pracę do rozwoju społeczeństwa.
• (2) Węgry dążą do stworzenia takich warunków, aby każdy zdolny do pracy człowiek, który chce pracować, mógł pracować.

Artykuł XIII

• (1) Każdemu przysługuje prawo własności i dziedziczenia. Własność wiąże się z odpowiedzialnością społeczną.
• (2) Wywłaszczenie jest możliwe jedynie w wyjątkowych wypadkach w interesie społecznym, w sposób i w przypadkach określonych w ustawie, przy pełnym, bezwarunkowym i natychmiastowym odszkodowaniu.

Artykuł XIV

• (1) Obywatel węgierski nie może być wydalony z terytorium Węgier, w każdej chwili może powrócić do ojczyzny. Obcokrajowiec przebywający na Węgrzech może być wydalony tylko na podstawie ustawowej decyzji. Zabronione jest wydalanie grupowe.
• (2) Nikt nie może być wydalony do państwa lub wydany państwu, w którym istnieje niebezpieczeństwo, że zostanie skazany na śmierć, będzie poddany torturom bądź nieludzkiemu traktowaniu lub karze w innej formie.
• (3) Węgry udzielają azylu na prośbę, obywatelom innych państw, którzy są prześladowani lub mają uzasadnione obawy co do prześladowań w swojej ojczyźnie lub miejscu stałego przebywania z powodu przynależności rasowej, narodowościowej, pochodzenia społecznego, wyznawanej religii, przekonań politycznych, jeżeli nie chroni ich ani państwo pochodzenia, ani żadne inne państwo.

Artykuł XV

• (1) Każdy człowiek jest równy wobec prawa. Każdy posiada zdolność prawną.
• (2) Węgry zapewniają podstawowe prawa każdemu bez względu na rasę, płeć, kolor skóry, niepełnosprawność, język, wyznanie, poglądy polityczne lub inne, narodowość, pochodzenie społeczne, stan majątkowy, urodzenie lub inne ró(3) Państwo jest uprawnione do stosowania przymusu w egzekwowania Ustawy Zasadniczej i przepis b) 20 sierpnia, dla upamiętnienia powstania państwa węgierskiego i jego założyciela, krżnice.
• (3) Kobiety i mężczyźni mają równe prawa.
• (4) Węgry wspomagaj ą realizację zasady równych szans odrębnymi zarządzeniami.
• (5) Węgry odrębnymi zarządzeniami chronią dzieci, kobiety, osoby w podeszłym wieku i niepełnosprawne.

Artykuł XVI

• (1) Każde dziecko ma pr(2) W interesie udziału w Unii Europejskiej jako państwo członkowskie, na podstawie umowy międzynarodowej awo do ochrony i opieki, zapewniającej mu odpowiedni rozwój fizyczny, intelektualny i moralny.
• (2) Rodzicom przysługuje prawo wyboru sposobu wychowania swoich dzieci.
• (3) Rodzice mają obowiązek opieki nad ich nieletnimi dziećmi. Obowiązek ten obejmuje również edukację dzieci.
• (4) Dorosłe dzieci mają obowiązek opiekowania się wymagającymi opieki rodzicami.

Artykuł XVII

• (1) Pracownicy i pracodawcy współpracują ze sobą, mając na uwadze zabezpieczenie miejsc pracy, utrzymanie zr&∓´wnoważonej gospodarki narodowej i inne cele społeczne.
• (2) Zgodnie z ustawowymi postanowieniami pracownicy, pracodawcy i reprezentujące ich organizacje mają prawo do prowadzenia rozmów i zawierania na ich podstawie kolektywnych umów, do wspólnych działań lub przerwania pracy w celu obro(3) Państwo jest uprawnione do stosowania przymusu w egzekwowania Ustawy Zasadniczej i przepisspan style="font-family:courier new,courier,monospace;"/p´ ∓ny swoich interesów.
• (3) Każdy pracownik ma prawo do takich warunków pracy, które zapewnią´Artykuł III´ mu zdrowie, bezpieczeństwo i godność.
• (4´) Każdy pracownik ma prawo do odpoczynku w ciągu dnia i w ciągu tygodnia oraz do rocznego płatnego urlopu.

Artykuł XVIII

• (1) Zabronione jest zatrudnianie dzieci, z wyjątkiem określonych ustawowo przypadków nie zagrażających ich rozwojowi fizycznemu, intelektualnemu i moralnemu.
• (2) Węgry odrębnymi zarządzeniami zapewniają ochronę miejsc pracy młodocianym i rodzicom.

Artykuł XIX

• (1) Węgry dążą do zapewnienia zabezpieczenia społecznego wszystkim obywatelom. W przypadku macierzyństwa, choroby, inwalidztwo, wdowieństwa, sieroctwa i niezawinionego bezrobocia, każdy obywatel węgierski ma prawo do określonego ustawowo wsparcia.
• (2) Zabezpieczenie społeczne osób według ust. (1) i innych osób wymagających pomocy Węgry realizują za pomocą instytucji socjalnych i działań systemowych.
• (3) Ustawa może uzależnić charakter i zakres pomocy socjalnej od pracy wykonywanej dla dobra społeczeństwa przez osobę korzystającą z pomocy.
• (4) Zabezpieczenie utrzymania osób starszych Węgry wspierają poprzez jednolity państwowy system emerytalny, oparty na zasadzie solidarności społecznej i umożliwienie funkcjonowania instytucji społecznych, powołanych na zasadzie dobrowolności. Ustawa może określać warunki uprawnienia do korzystania z państwowych emerytur z uwzględnieniem wymogu wzmożonej ochrony kobiet.

Artykuł XX

• (1) Każdy ma prawo do fizycznego i psychicznego zdrowia.
• (2) Realizację prawa według ust. (1) Węgry wspierają poprzez utrzymywanie rolnictwa wolnego od genetycznie modyfikowanych organizmów żywych, zapewnianie dostępu do zdrowej żywności i wody pitnej, organizację ochrony pracy i służby zdrowia, wspieranie sportu i regularnych ćwiczeń fizycznych oraz poprzez ochronę środowiska.

Artykuł XXI

• (1) Węgry uznają i realizują prawo każdego człowieka do zdrowego środowiska.
• (2) Kto działa na szkodę środowiska, zobowiązany jest – według zasad określonych w ustawie – do naprawy szkód lub pokrycia kosztów naprawy szkód.
• (3) Zabrania się wwożenia na terytorium Węgier w celu składowania odpadów zanieczyszczających środowisko.

Artykuł XXII

Węgry dążą do zapewnienia każdemu obywatelowi godnych warunków mieszkaniowych oraz dostępu do usług publicznych.

Artykuł XXIII

• (1) Każdy pełnoletni obywatel węgierski ma czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach parlamentarnych, wyborach do samorządów terytorialnych, wyborach na burmistrzów oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego.
• (2) Każdy pełnoletni obywatel innego państwa, będącego członkiem Unii Europejskiej, mieszkający na Węgrzech ma czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do samorządów terytorialnych i w wyborach burmistrzów oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego.
• (3) Każda pełnoletnia osoba uznana na Węgrzech za uchodźcę, imigranta lub osiedleńca ma czynne prawo wyborcze w wyborach do samorządów terytorialnych oraz w wyborach burmistrzów.
• (4) Ustawa kardynalna może wiązać prawo wyborcze lub jego pełny zakres z miejscem zamieszkania na Węgrzech, a prawo do kandydowania może dodatkowo uwarunkowywać. (5) Wyborca w wyborach do samorządów terytorialnych oraz w wyborach na burmistrzów miast może głosować w miejscu swojego zamieszkania lub zameldowania. Prawo wyborcze wyborca może realizować w miejscu swojego zamieszkania lub zameldowania.
• (6) Prawo wyborcze nie przysługuje temu, kto z powodu popełnienia przestępstwa lub ograniczonej poczytalności został pozbawiony prawa wyborczego przez sąd. W wyborach nie może kandydować mieszkający na Węgrzech obywatel innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeżeli w państwie, którego jest obywatelem, odebrano mu takie prawo na podstawie przepisów prawnych, decyzji sądu lub urzędu.
• (7) Każdy wyborca uprawniony do udziału w wyborach parlamentarnych ma prawo uczestniczyć w referendum ogólnokrajowym. Każdy wyborca uprawniony do udziału w wyborach do samorządów terytorialnych i wyborach burmistrzów ma prawo uczestniczyć w referendum lokalnym.
• (8) Każdy węgierski obywatel ma prawo do sprawowania urzędu stosownie do swoich predyspozycji, wykształcenia i umiejętności zawodowych. Ustawa określa urzędy, których nie mogą sprawować członkowie i funkcjonariusze partii.

Artykuł XXIV

• (1) Każdy ma prawo do tego, aby jego sprawy urzędy rozpatrywały w sposób bezstronny, rzetelny, bez nieuzasadnionej zwłoki. Organy władzy zobowiązane są do uzasadniania swoich decyzji według zasad określonych w ustawie.
• (2) Każdy ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, do odszkodowania za straty wyrządzone przez organy władzy w wyniku ich niezgodnych z prawem postępowań.

Artykuł XXV

Każdy ma prawo, samodzielnie lub wspólne z innymi, zwracać się z pisemną prośbą, skargą lub wnioskiem do jakichkolwiek organów władzy publicznej.

Artykuł XXVI

Państwo – w trosce o skuteczność swego działania, podniesienie jakości usług publicznych, zwiększenie transparentności spraw publicznych oraz wspieranie zasady równych szans – dąży do stosowania nowych rozwiązań technicznych i osiągnięć naukowych.

Artykuł XXVII

(1) Każdy, kto legalnie przebywa na Węgrzech, ma prawo do swobodnego przemieszczania się i wyboru miejsca pobytu.
(2) Każdy obywatel węgierski w czasie przebywania za granicą ma prawo do ochrony ze strony Węgier.

Artykuł XXVIII

• (1) Każdy ma prawo do tego, aby wniesione przeciw niemu jakiekolwiek oskarżenie lub jego prawa i obowiązki w jakimś procesie były rozstrzygnięte przez powołany w ustawie niezawisły i bezstronny sąd w sprawiedliwym i jawnym postępowaniu bez nieuzasadnionej zwłoki.
• (2) Nikt nie może być uznany za winnego dotąd, dopóki sąd nie wyda prawomocnego orzeczenia o jego odpowiedzialności karnej.
• (3) Osoby, przeciwko którym toczy się postępowanie karne mają prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Obrońca nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za opinie wyrażane w czasie prowadzenia obrony.
• (4) Nikogo nie można uznać winnym ani wymierzyć mu kary z powodu czynu, który w chwili popełnienia według prawa węgierskiego lub, w rozumieniu umów międzynarodowych lub aktu prawnego Unii Europejskiej, według prawa innego państwa – nie był przestępstwem.
• (5) Ust. (4) nie wyklucza postępowania karnego i skazania osoby, która popełniła czyn, będący w czasie jego popełnienia przestępstwem według powszechnie uznanych zasad prawa międzynarodowego.
• (6) Z wyjątkiem nadzwyczajnych przypadków określonych w ustawie o kasacji, nikt nie może być objęty postępowaniem karnym i skazany za przestępstwo, z powodu którego został już ustawowo i prawomocnie uniewinniony lub skazany na Węgrzech bądź w jakimkolwiek innym kraju, w rozumieniu umów międzynarodowych lub aktu prawnego Unii Europejskiej.
• (7) Każdy ma prawo do odwołania wobec decyzji sądowych, urzędowych i innych władz administracyjnych, które naruszają jego prawa lub słuszne interesy.

Artykuł XXIX

• (1) Żyjące na Węgrzech mniejszości narodowe są czynnikiem państwotwórczym. Każdy węgierski obywatel innej narodowości ma prawo do swobodnego wyboru własnej tożsamości i jej ochrony. Żyjące na Węgrzech mniejszości narodowe mają prawo do używania własnego języka ojczystego, do∓p (4) Dopuszcza się stosowanie rbr /br / Artykuł XX posługiwania się we własnym języku swoim imieniem, nazwiskiem i nazwą wspólnoty oraz do pielęgnowania własnej kultury i do edukacji w języku ojczystym.
• (2) Żyjące na Węgrzech mniejszości narodowe mogą tworzyć lokalne i og&´lnokrajowe samorządy.
• (3) Szczegółowe przepisy dotyczące żyjących na Węgrzech mniejszości narodowych oraz zasady wyboru ich lokalnych i ogólnokrajowych samorządów zawarte są w ustawie kardynabr /lnej.

Artykuł XXX

• (1) Każdy uczestniczy w kosztach zabezpieczania wspólnych potrzeb odpowiednio do swoich możliwości oraz stopnia udziału w gospodarce.
• (2) W przypbr //bigbigadku osób wychowujących dzieci rozmiary kosztów zabezpieczania wspólnych potrzeb należy ustalać, biorąc pod uwagę koszty związane z wychowaniem dzieci.

Artykuł XXXI

• (1) Obowiązkiem każdego obywatela jest obrona ojczyzny.´li/p
• (2) Węgry utrzymują system ochotniczej rezerwowej służby wojskowej.
• (3) W czasie stanu nadzwyczajnego lub na mocy postanowienia Zgromadzbr /´enia Narodowego w stanie pogotowia obronnego, każdy pełnoletni mężczyzna posiadający obywatelstwo węgierskie i mający miejsce zamieszkania na Węgrzech pełni służbę wojskową. Jeżeli służba w siłach zbrojnych jest sprzeczna z jego sumieniem, kierowany jest do służby zastępczej. Formy i szczegółowe zasady pełnienia służby wojskowej określa ustawa kardynalna.
• (4) Pełnoletnie osoby posiadające obywatelstwo węgierskie i mające miejsce zamieszkania na Węgrzech na czas stanu nadzwyczajnego mogą być poddane obowiązkowi pracy wojskowej, według zasad określonych w ustawie kardynalnej.
• (5) Pełnoletnie osoby posiadające obywatelstwo węgierskie i mające miejsce zamieszkania na Węgrzech, w celu zabezpieczenia zadań wojskowych i przeciwdziałania katastrofie, mogą być poddane obowiązkowi obrony cywilnej, według zasad określonych w ustawie kardynalnej.
• (6) W celu zabezpieczenia zadań wojskowych i przeciwdziałania katastrofie każdy – na zasadach określonych w ustawie kardynalnej – może zostać zobowiązany do świadczeń gospodarczych i materialnych.

PAŃSTWO
Zgromadzenie Narodowe

Artykuł 1.

• (l) Najwyższym organem przedstawicielskim WĘGIER jest Zgromadzę Narodowe.
• (2) Zgromadzę Narodowe:
• a) uchwala i nowelizuje Ustawę Zasadniczą Węgier;
• b) uchwala ustawy;
• c) uchwala budżet państwa i zatwierdza jego realizację;
• d) udziela pełnomocnictwa do potwierdzania mocy prawnej umów międzynarodowych w zakresie ich zobowiązań i uprawnień;
• e) wybiera Prezydenta Republiki, członków i prezesa Trybunału Konstytucyjnego, prezesa Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i jego zastępców oraz prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej;
• f) wybiera premiera, decyduje w sprawie wniosków o wotum zaufania dla Rządu;
• g) rozwiązuje organy przedstawicielskie działające sprzecznie z Ustawą Zasadniczą;
• h) decyduje o ogłoszeniu stanu wojny i zawarciu pokoju;
• i) podejmuje decyzje dotyczące specjalnych nakazów prawnych oraz uczestnictwa w działaniach wojskowych;
• j) ogłasza amnestię;
• k) realizuje dalsze zadania i kompetencje określone w Ustawie Zasadniczej i w ustawie.

Artykuł 2.

• (1) Posłowie wybierani są zgodnie z powszechnym i równym prawem wyborczym, w głosowaniu bezpośrednim, tajnym, w wyborach zapewniających wyrażanie wolnej woli wyborców, w sposób określony w ustawie kardynalnej.
• (2) Udział mniejszości narodowych żyjących na Węgrzech w pracach Zgromadzenia Narodowego określa ustawa kardynalna.
• (3) Powszechne wybory do Zgromadzenia Narodowego odbywają się w kwietniu lub w maju czwartego roku kadencji poprzedniego Zgromadzenia Narodowego – z wyjątkiem wyborów wynikających z rozwiązania lub samorozwiązania się Zgromadzenia Narodowego.

Artykuł 3.

• (1) Kadencja Zgromadzenia Narodowego rozpoczyna się z dniem jego pierwszego posiedzenia i trwa do dnia pierwszego posiedzenia kolejnego Zgromadzenia Narodowego. Pierwsze posiedzenie zwołuje Prezydent Republiki w ciągu trzydziestu dni od daty wyborów.
• (2) Zgromadzenie Narodowe może dokonać samorozwiązania.
• (3) Prezydent Republiki może rozwiązać Zgromadzenie Narodowe z jednoczesnym ogłoszeniem wyborów, jeżeli:

   

  • a) w przypadku ustania pełnomocnictwa Rządu, Zgromadzenie Narodowe nie wybrał osoby proponowanej przez Prezydenta Republiki na Premiera w ciągu 40 dni od daty zaproponowania pierwszej kandydatury lub
  • b) Zgromadzenie Narodowe nie przyjął budżetu centralnego na dany rok w terminie do 31 marca.
• (4) Przed rozwiązaniem Zgromadzenia Narodowego Prezydent Republiki zobowiązany jest zasięgnąć opinii Premiera, przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego i przewodniczących klubów parlamentarnych.
• (5) Prezydent Republiki może korzystać z prawa określonego w ust. (3) pkt. a) do czasu, do kiedy Zgromadzenie Narodowe nie wybierze Premiera. Prezydent Republiki może korzystać z prawa określonego w ust. (3) pkt. b) do czasu, do kiedy Zgromadzenie Narodowe nie zatwierdzi budżetu centralnego.
• (6) Nowy Zgromadzenie Narodowe musi zostać wybrany w ciągu dziewięćdziesięciu dni, licząc od daty rozwiązania lub samorozwiązania się Zgromadzenia Narodowego.

Artykuł 4.

• (1) Posłowie mają równe prawa i obowiązki, działają w interesie publicznym i w związku z tą działalnością nie mogą dostawać poleceń.
• (2) Posłom przysługuje immunitet oraz wynagrodzenie zapewniające im niezależność. Ustawa kardynalna określa urzędy, których nie mogą sprawować posłowie oraz może określać również inne przypadki konfliktu interesów.
• (3) Mandat posła wygasa

   

  • a) wraz z wygaśnięciem kadencji Zgromadzenia Narodowego;
  • b) z chwilą śmierci;
  • c) wraz z ustaleniem konfliktu interesów;
  • d) wraz ze złożeniem rezygnacji;
  • e) jeżeli aktualnie nie spełnia warunków potrzebnych do wyboru;
  • f) jeżeli przez rok nie uczestniczył w pracach Zgromadzenia Narodowego.
• (4) O stwierdzeniu braku istnienia warunków potrzebnych do wyboru posła, o ustaleniu konfliktu interesów oraz o tym, że poseł w ciągu jednego roku nie uczestniczył w pracach Zgromadzenia Narodowego, Zgromadzenie Narodowe decyduje większością 2/3 głosów obecnych posłów.
• (2) Szczegółowe przepisy dotyczące statusu prawnego i wynagrodzenia posłów określa ustawa kardynalna.

Artykuł 5.

• (1) Posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są jawne. Na wniosek Rządu lub któregokolwiek z posłów Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów może zdecydować o odbyciu posiedzenia zamkniętego.
• (2) Zgromadzenie Narodowe wybiera ze swego grona przewodniczącego, wiceprzewodniczących i sekretarzy.
• (3) Zgromadzenie Narodowe powołuje stałe komisje składające się z posłów.
• (4) W celu koordynacji swoich działań posłowie mogą powoływać kluby parlamentarne zgodnie z warunkami określonymi w Regulaminie Zgromadzenia Narodowego.
• (5) Zgromadzenie Narodowe zdolny jest do podejmowania uchwał, jeżeli na posiedzeniu obecna jest ponad połowa ustawowej liczby posłów.
• (6) Jeśli Ustawa Zasadnicza nie stanowi inaczej, Zgromadzenie Narodowe przyjmuje uchwały zwykłą większością głosów posłów obecnych na posiedzeniu. Regulamin Zgromadzenia Narodowego może uzależniać podejmowanie niektórych decyzji od kwalifikowanej większości głosów.
• (7) Zgromadzenie Narodowe ustala regulamin i porządek obrad w Regulaminie Zgromadzenia Narodowego, zatwierdzonym przez 2/3 głosów posłów obecnych na posiedzeniu.
• (8) Postanowienia dotyczące regularnych posiedzeń Zgromadzenia Narodowego określa ustawa kardynalna.

Artykuł 6.

• (1) Z inicjatywą ustawodawczą mogą wystąpić Prezydent Republiki, Rząd, komisja parlamentarna lub poseł.
• (2) Zgromadzenie Narodowe może przesłać przyjętą ustawę do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą na wniosek inicjatora ustawy, Rządu lub Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego, złożony przed głosowaniem końcowym. Zgromadzenie Narodowe decyduje o wniosku po głosowaniu końcowym. W przypadku przyjęcia wniosku, Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego niezwłocznie przesyła zatwierdzoną ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą.
• (3) Zatwierdzoną ustawę przewodniczący Zgromadzenia Narodowego podpisuje w ciągu pięciu dni i przesyła do Prezydenta Republiki. Prezydent Republiki otrzymaną ustawę podpisuje w ciągu pięciu dni i zarządza jej ogłoszenie. Jeśli Zgromadzenie Narodowe, zgodnie z ust. (2), przekazał ustawę do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego może ją podpisać i przesłać do Prezydenta Republiki tylko wtedy, jeżeli Trybunał Konstytucyjny nie stwierdził jej sprzeczności z Ustawą Zasadniczą.
• (4) Jeżeli Prezydent Republiki uzna ustawę lub którykolwiek jej zapis za sprzeczny z Ustawą Zasadniczą – a nie doszło do weryfikacji według ust. (2) przekazuje ją do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą.
• (5) Jeżeli Prezydent Republiki nie zgadza się z ustawą lub którymkolwiek jej zapisem i nie skorzystał z prawa według ust. (4), przed podpisaniem ustawy jednokrotnie może odesłać ją ze swoimi uwagami do Zgromadzenia Narodowego, celem ponownego jej rozważenia. Zgromadzenie Narodowe na nowo rozpatruje ustawę i ponownie decyduje ojej przyjęciu. Prezydent Republiki może korzystać z tego prawa również wtedy, gdy Trybunał Konstytucyjny w toku weryfikacji na wniosek Zgromadzenia Narodowego nie ustalił sprzeczności ustawy z Ustawą Zasadniczą.
• (6) Trybunał Konstytucyjny decyduje o wniosku według ust. (2) i (4) poza kolejnością, lecz najpóźniej w ciągu trzydziestu dni. Jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdzi sprzeczność z Ustawą Zasadniczą, Zgromadzenie Narodowe rozpatruje ustawę ponownie, w celu usunięcia jej sprzeczności z Ustawą Zasadniczą.
• (7) Jeżeli Trybunał Konstytucyjny w toku weryfikacji ustawy na wniosek Prezydenta Republiki nie stwierdzi jej sprzeczności z Ustawą Zasadniczą, Prezydent Republiki niezwłocznie podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie.
• (8) Można ponownie zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o weryfikację zgodności z Ustawą Zasadniczą według ust. (2) i (4) ustawy rozpatrzonej i przyjętej przez Zgromadzenie Narodowe zgodnie z ust. (6). Decyzję w sprawie powtórnego wniosku Trybunał Konstytucyjny podejmuje poza kolejnością, lecz najpóźniej w ciągu dziesięciu dni.
• (9) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe wprowadził poprawki do ustawy odesłanej z powodu zastrzeżeń Prezydenta Republiki, wówczas wniosek o weryfikację zgodności ustawy z Ustawą Zasadniczą według ust. (2) lub (4) możliwy jest wyłącznie w odniesieniu do poprawek lub z powołaniem się na to, że nie zostały dotrzymane zawarte w Ustawie Zasadniczej zobowiązania proceduralne, dotyczące tworzenia ustawy. Jeżeli Zgromadzenie Narodowe przyjmie ustawę odesłaną z powodu zastrzeżeń Prezydenta Republiki w niezmienionej formie, wówczas Prezydent Republiki może wystąpić o weryfikację zgodności ustawy z Ustawą Zasadniczą, z uwagi na niedotrzymanie zawartych w Ustawie Zasadniczej zobowiązań proceduralnych dotyczących tworzenia ustawy.

Artykuł 7.

• (1) Posłowie mogą zwracać się z pytaniami do Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej, Prokuratora Generalnego i Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego w jakiejkolwiek sprawie będącej w zakresie ich kompetencji.
• (2) Posłowie mogą zwracać się z interpelacjami i pytaniami do Rządu i członków Rządu w jakiejkolwiek sprawie będącej w zakresie ich kompetencji.
• (3) Działalność kontrolną komisji parlamentarnych, obowiązek stawiania się przed komisjami określa ustawa kardynalna.
• Referendum ogólnokrajowe

Artykuł 8.

• (1) Zgromadzenie Narodowe zarządza ogólnokrajowe referendum na wniosek co najmniej dwustu tysięcy wyborców. Zgromadzenie Narodowe może zarządzić ogólnokrajowe referendum na wniosek Prezydenta Republiki, Rządu lub stu tysięcy wyborców. Wyniki ważnego i wiążącego referendum są obligatoryjne dla Zgromadzenia Narodowego.
• (2) Przedmiotem ogólnokrajowego referendum mogą być kwestie należące do zadań i kompetencji Zgromadzenia Narodowego.
• (3) Nie można przeprowadzać referendum

   

  • a) w kwestiach zmierzających do zmiany Ustawy Zasadniczej;
  • b) w sprawie budżetu centralnego, o realizacji budżetu centralnego, o podatkach centralnych, o opłatach skarbowych, o składkach, o cle oraz o treści ustawy regulującej podatki lokalne;
  • c) w sprawie treści ustaw o wyborze posłów do Zgromadzenia Narodowego, przedstawicieli samorządów terytorialnych i burmistrzów oraz posłów do Zgromadzenia Narodowego Europejskiego;
  • d) w sprawie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych;
  • e) w kwestiach personalnych i związanych z powoływaniem organizacji, należących do kompetencji Zgromadzenia Narodowego;
  • f) w sprawie rozwiązania Zgromadzenia Narodowego;
  • g) w sprawie rozwiązania organu przedstawicielskiego;
  • h) w sprawie wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego /spanp style="margin-left:1.25cm;" i stanu wyjątkowego oraz ogłoszenia i przedłużenia stanu pogotowia obronnego; i) w kwestiach związanych z udziałem w operacjach wojskowych; j) w sprawie udzielania amnestii.
• (4) Referendum ogólnokrajowe jest ważne, jeżeli ponad 50 % wszystkich uprawnionych do głosowania oddało ważne głosy i wiążące, jeżeli ponad 50% wyborców, którzy oddali ważne głosy, odpowiedziało jednakowo na sformułowane pytanie.

Prezydent Republiki

Artykuł 9.

• (1) Głową państwa na Węgrzech jest Prezydent Republiki, który wyraża jedność narodu i stoi na straży demokratycznego funkcjonowania państwa.
• (2) Prezydent Republiki jest naczelnym dowódcą węgierskich sił zbrojnych.
• (3) Prezydent Republiki

   

  • a) reprezentuje Węgry;
  • b) może uczestniczyć i zabierać głos na posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego;
  • c) ma prawo inicjatywy ustawodawczej;
  • d) ma prawo inicjatywy w sprawie referendum ogólnokrajowego;
  • e) wyznacza terminy powszechnych wyborów do Zgromadzenia Narodowego, do samorządów terytorialnych i burmistrzów oraz wyborów do Parlamentu Europejskiego i ogólnokrajowego referendum;
  • f) podejmuje decyzje dotyczące nadzwyczajnego porządku prawnego;
  • g) zwołuje inauguracyjne posiedzenie Zgromadzenia Narodowego;
  • h) może rozwiązać Zgromadzenia Narodowego;
  • i) może przesłać zatwierdzoną ustawę do Trybunału Konstytucyjnego celem weryfikacji jej zgodności z Ustawą Zasadniczą lub odesłać do Zgromadzenia Narodowego do ponownego rozpatrzenia;
  • j) proponuje kandydatów na stanowisko Premiera, Prezesa Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich;
  • k) powołuje sędziów i Prezesa Rady Budżetowej;
  • 1) potwierdza na stanowisku Prezesa Węgierskiej Akademii Nauk;
  • m) powołuje strukturę organizacyjną s woj ego urzędu;
• (4) Prezydent Republiki

   

  • a) z upoważnienia Zgromadzenia Narodowego uznaje moc prawną umów międzynarodowych;
  • b) mianuje i przyjmuje ambasadorów;
  • c) powołuje ministr&´w, Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego oraz jego zastępców, kierującego niezależnym organem regulacyjnym i profesorów wyższych uczelni;
  • d) powołuje rektorów wyższych uczelni;
  • e) powołuje i awansuje generałów;
  • f) nadaje określone ustawą odznaczenia, nagrody i tytuły oraz wydaje zgodę na noszenie zagranicznych odznaczeń państwowych;
  • g) ma prawo udzielania łaski;
  • h) decyduje w należących do jego zadań i kompetencji kwestiach administracji terytorialnej;
  • i) decyduje w sprawach związanych z nadaniem i wygaśnięciem obywatelstwa; j) orzeka we wszystkich sprawach ustawowo należących do jego kompetencji;
• (5) Wszelkie działania i decyzje Prezydenta Republiki określone w ust. (4) wymagają kontrasygnaty członków Rządu. Ustawa może postanowić, że decyzja podlegająca na podstawie ustawy kompetencjom Prezydenta Republiki nie wymaga kontrasygnaty.
• (6) Prezydent Republiki może odmówić wykonania czynności według ust. (4) pkt. b)-e), jeżeli naruszają one warunki określone w przepisach prawnych lub jeżeli ma ugruntowane podstawy sądzić, że spowodowałyby ciężkie naruszenie demokratycznego funkcjonowania państwa.
• (7) Prezydent Republiki odmawia wykonania czynności według ust. (4) pkt. f), jeżeli naruszają one system wartości konstytucyjnych.

Artykuł 10.

• (1) Zgromadzenia Narodowego wybiera Prezydenta Republiki na pięć lat.
• (2) Prezydentem Republiki może być wybrany każdy obywatel węgierski, który ukończył trzydzieści pięć lat.
• (3) Prezydent Republiki może być wybrany ponownie na to stanowisko tylko jeden raz.

Artykuł 11.

• (1) Prezydenta Republiki należy wybrać co najmniej na trzydzieści, a najpóźniej na sześćdziesiąt dni przed wygaśnięciem mandatu poprzedniebr /span style="font-family:courier new,courier,monospace;"br /´go Prezydenta, jeżeli natomiast jego mandat wygasł przedterminowo, wówczas nowego Prezydenta należy wybrać w ciągu trzydziestu dni od wygaśnięcia mandatu poprzednika. Datę wyboru Prezydenta Republiki wyznacza Przewodniczący Zgroma´br /p/spandzenia Narodowego. Zgromadzenie Narodowe wybiera Prezydenta Republiki w tajnym gł br /osowaniu.
• (2) Wybór Prezydenta Republiki jest poprzedzony zgłaszaniem kandydatur. Do ważności kandydatury wymagana jest pisemna rekomendacja co najmniej jednej p span style="font-family:courier new,courier,monospace;" (2) Posłowie mogą zwracać się z interpelacjami i pytaniami do Rządu i członkiątej posłów. Kandydatury należy zgłaszać do Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego przed zarządzeniem głosowania. Każdy poseł może zaproponować jednego kandydata. W przypadku zgłoszenia przez posła więcej niż jednego kandydata, wszystkie jego rekomendacje są nieważne.
• (3) Na podstawie pierwszego głosowania Prezydentem Republiki zostaje wybrany kandydat, który otrzymał 2/3 głosów posłów.
• (4) Jeżeli pierwsze głosowanie było nieskuteczne, należy głosować po raz drugi. W drugim głosowaniu głosuje się na dwóch kandydatów, którzy otrzymali najwięcej głosów. Jeżeli w pierwszym głosowaniu na pierwszym miejscu znajdują się kandydaci z jednakową liczbą głosów, wówczas głosuje się na tych kandydatów, którzy otrzymali najwięcej głosów. Jeżeli w pierwszym głosowaniu jednakowa liczba głosów ukształtuje się na drugim miejscu, głosuje się na tych kandydatów, którzy otrzymali dwie najwyższe liczby głosów. Na podstawie drugiego głosowania Prezydentem Republiki – niezależnie od liczby głosujących – zostaje wybrany kandydat, który otrzymał najwięcej ważnych głosów. Jeżeli drugie głosowanie również było nieskuteczne, należy ponownie zgłosić kandydatury i powtórzyć głosowanie.
• (5) Procedurę głosowania należy zakończyć najpóźniej w ciągu dwóch kolejnych dni.
• (6) Wybrany Prezydent Republiki obejmuje swój urząd wraz z wygaśnięciem mandatu poprzedniego Prezydenta Republiki, a w przypadku przedterminowego wygaśnięcia mandatu, ósmego dnia po ogłoszeniu wyników wyborów. Przed objęciem urzędu Prezydent Republiki składa przysięgę przed Zgromadzeniem Narodowym.

Artykuł 12.

• (1) Osoba Prezydenta Republiki jest nietykalna.
• (2) Sprawowanie urzędu Prezydenta Republiki wyklucza pełnienie wszystkich innych państwowych, społecznych, gospodarczych, i politycznych urzędów lub pełnomocnictw innych. Prezydent Republiki nie może podejmować innej pracy zarobkowej ani – z wyjątkiem działalności objętej prawami autorskimi – przyjmować wynagrodzenia za inną działalność.
• (3) Mandat Prezydenta Republiki wygasa

   

  • a) z upływem jego terminu;
  • b) jego śmiercią;
  • c) jeżeli nie jest on w stanie pełnić obowiązków w czasie dłuższym niż dziewięćdziesiąt dni;
  • d) jeżeli aktualnie nie spełnia warunków potrzebnych do jego wyboru;
  • e) z ustaleniem konfliktu interesów;
  • f) ze złożeniem rezygnacji;
  • g) wraz z pozbawieniem go urzędu Prezydenta Republiki.
• (4) Do orzeczenia o niemożności pełnienia obowiązków Prezydenta w czasie dłuższym niż dziewięćdziesiąt dni i o braku warunków potrzebnych do wyboru Prezydenta oraz o ustaleniu konfliktu interesów decyduje Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów posłów obecnych w Parlamencie.
• (5) Szczegółowe przepisy dotyczące statusu prawnego Prezydenta Republiki i jego wynagrodzenie określa ustawa kardynalna.

Artykuł 13.

• (1) Postępowanie karne przeciwko Prezydentowi Republiki można wszcząć tylko po wygaśnięciu jego mandatu.
• (2) Jeżeli Prezydenta Republiki naruszył zapisy Ustawy Zasadniczej lub jakiejkolwiek ustawy dotyczącej praktyki sprawowania jego urzędu lub dopuścił się przestępstwa w sposób umyślny, 1/5 posłów może wystąpić z wnioskiem o pozbawienie go urzędu.
• (3) Do wszczęcia procedury odwoławczej wymagana jest większość 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego. Głosowanie jest tajne.
• (4) Od momentu podjęcia decyzji przez Zgromadzenie Narodowe do zakończenia procedury odwoławczej Prezydent Republiki nie może sprawować swego urzędu.
• (5) Postępowanie w sprawie procedury odwoławczej należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.
• (6) Jeżeli Trybunał Konstytucyjny w wyniku postępowania uzna odpowiedzialność prawną Prezydenta Republiki, może pozbawić go urzędu Prezydenta Republiki.

Artykuł 14.

• (1) W przypadku wystąpienia przejściowych przeszkód w pełnieniu urzędu Prezydenta Republiki do momentu ich ustania lub w przypadku wygaśnięcia mandatu Prezydenta Republiki do momentu objęcia urzędu przez nowego Prezydenta Republiki, zadania i kompetencje Prezydenta Republiki pełni Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego.
• (2) Fakt wystąpienia przejściowych przeszkód w pełnieniu urzędu Prezydenta orzeka Zgromadzenie Narodowe na wniosek Prezydenta Republiki, Rządu lub któregokolwiek posła.
• (3) Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego w czasie zastępowania Prezydenta Republiki nie może pełnić swoich obowiązków jako poseł; obowiązki Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego przejmuje jego zastępca wybrany przez Zgromadzenie Narodowe.

Rząd

Artykuł 15.

• (1) Rząd jest organem władzy wykonawczej, jego zadania i kompetencje obejmują wszystko to, co w Ustawie Zasadniczej i przepisach prawnych nie jest zastrzeżone dla kompetencji innych organów. Rząd odpowiada przed Zgromadzeniem Narodowym.
• (2) Rząd jest naczelnym organem administracyjnym i na zasadach określonych w ustawie może powoływać państwowe organy administracyjne.
• (3) Działając w zakresie swoich zadań Rząd wydaje rozporządzenia w sprawach nieuregulowanych ustawą lub na podstawie otrzymanego w ustawie pełnomocnictwa.
• (4) Rozporządzenie Rządu nie może być sprzeczne z ustawą.

Artykuł 16.

• (1) Członkami Rządu są Premier i ministrowie.
• (2) Premier wyznacza spośród ministrów jednego lub kilku wicepremierów drogą rozporządzenia.
• (3) Premiera wybiera Zgromadzenie Narodowego wniosek Prezydenta Republiki.
• (4) Do wyboru Premiera wymagana jest ponad połowa głosów posłów Zgromadzenia Narodowego. Premier obejmuje swój urząd z chwilą wybrania go na stanowisko Premiera.
• (5) Prezydent Republiki zgodnie z ust. (3) składa swój wniosek

   

  • a) na inauguracyjnym posiedzeniu nowego Zgromadzenia Narodowego, jeżeli mandat Premiera ustał wraz z wyborem nowego Zgromadzenia Narodowego;
  • b) w ciągu piętnastu dni, licząc od ustania mandatu Premiera, jeżeli mandat ustał na skutek rezygnacji Premiera, jego śmierci, ustalenia konfliktu interesów, jeśli aktualnie nie spełnia warunków pełnienia urzędu lub na skutek wyrażenia przez Zgromadzenie Narodowe wotum nieufności wobec Premiera w stosowaniu nad wotum zaufania.
• (6) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe nie wybierze na Premiera osoby proponowanej zgodnie z ust. (5), Prezydent Republiki w ciągu piętnastu dni składa nowy wniosek.
• (7) Ministrowie są mianowani przez Prezydenta Republiki na wniosek Premiera. Minister obejmuje swój urząd w terminie wskazanym przy mianowaniu, w przypadku braku wskazania terminu – z chwilą mianowania.
• (8) Rząd zostaje uformowany wraz z mianowaniem ministrów.
• (9) Członkowie Rządu składaj ą przysięgę przed Parlamentem.

Artykuł 17.

• (1) Ministerstwa wyszczególnione są w ustawie.
• (2) Do wykonywania zadań określonych przez Rząd może być powołany minister bez teki.
• (3) Organami terytorialnej władzy administracji państwowej z kompetencjami rządowymi są stołeczne i komitatowe Biura Rządu.
• (4) Rozporządzenie ustawy kardynalnej dotyczącej wyznaczenia ministerstwa, ministra lub organu władzy administracyjnej może zostać zmienione ustawą.
• (5) Status prawny urzędników rządowych określa ustawa.

Artykuł 18.

• (1) Premier określa ogólną politykę Rządu.
• (2) Ministrowie w ramach ogólnej polityki Rządu samodzielnie kierują resortami administracji państwowej i podrzędnymi im organami oraz wykonują zdania określone przez Rząd i Premiera.
• (3) Członkowie Rządu, na podstawie pełnomocnictwa otrzymanego w ustawie lub rozporządzeniu Rządu, działając w zakresie swych kompetencji, samodzielnie lub w porozumieniu z innymi ministrami tworzą rozporządzenia, które nie mogą być sprzeczne z ustawą, rozporządzeniem Rządu i rozporządzeniem Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego.
• (4) Członkowie Rządu za swoją działalność odpowiadają przed Zgromadzeniem Narodowym, ministrowie przed Premierem. Członkowie Rządu mogą uczestniczyć i zabierać głos w posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego. Zgromadzenie Narodowe i komisje parlamentarne mogą obligować członków Rządu do stawiennictwa na posiedzeniach.
• (5) Szczegółowe przepisy dotyczące statusu prawnego członków Rządu, ich wynagrodzenie oraz zasady zastępowania ministrów określa ustawa.

Artykuł 19.

Zgromadzenie Narodowe może zwrócić się do Rządu o informacje w sprawie stanowiska, jakie zamierza zająć wobec procedury decyzyjnej instytucji Unii Europejskiej, funkcjonującej na zasadzie współdecyzji z rządem i może zająć stanowisko w sprawie projektu występującego w porządku dziennym procedury. Przy podejmowaniu przez Rząd decyzji dotyczącej Unii Europejskiej stanowisko Zgromadzenia Narodowego uznawane jest za podstawę.

Artykuł 20.

• (1) Z wygaśnięciem mandatu Premiera wygasa mandat Rządu.
• (2) Mandat Premiera wygasa

   

  • a) wraz z ukonstytuowaniem się nowo wybranego Zgromadzenia Narodowego;
  • b) jeżeli Zgromadzenie Narodowe wyrazi wobec Premiera wotum nieufności i wybierze nowego Premiera;
  • c) jeżeli Zgromadzenie Narodowe w zainicjowanym przez Premiera głosowaniu nad wotum zaufania wyrazi wobec niego wotum nieufności;
  • d) wraz z j ego rezygnacją;
  • e) wraz z jego śmiercią;
  • f) z ustaleniem konfliktu interesów;
  • g) jeżeli aktualnie nie spełnia warunków wymaganych do wyboru Premiera;
• (3) Mandat ministra wygasa

   

  • a) wraz z wygaśnięciem mandatu Premiera;
  • b) waz z rezygnacją;
  • c) wraz z jego odwołaniem;
  • d) wraz z jego śmiercią.
• (4) Do stwierdzenia braku warunków wymaganych do wyboru Premiera oraz ustalenia konfliktu interesów wymagana jest większość 2/3 głosów obecnych w Zgromadzeniu Narodowym posłów.

Artykuł 21.

• (1) Jedna piąta posłów może złożyć na piśmie – z jednoczesnym przedstawieniem propozycji nowego kandydata na Premiera – wniosek o wotum nieufności wobec Premiera.
• (2) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe popiera wniosek o wotum nieufności, wyraża tym samym wotum nieufności wobec Premiera i jednocześnie wybiera na Premiera osobę, wskazaną na to stanowisko we wniosku o wotum nieufności. Decyzja Zgromadzenia Narodowego podejmowana jest ponad połową głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.
• (3) Premier może zainicjować głosowanie nad wotum zaufania. Zgromadzenie Narodowe wyraża wotum nieufności wobec Premiera, jeżeli podczas odbywanego na wniosek Premiera głosowania nad wotum zaufania więcej niż połowa posłów nie udzieliła Premierowi poparcia.
• (4) Premier może zaproponować, aby głosowanie nad złożonym przez Rząd wnioskiem było jednocześnie głosowaniem nad wotum zaufania. Jeżeli Zgromadzenie Narodowe nie udzieli poparcia wnioskowi złożonemu przez Rząd, wyraża tym samym wotum nieufności wobec Premiera.
• (5) Decyzję związaną z wotum zaufania Zgromadzenie Narodowe podejmuje po trzech dniach, ale najpóźniej w ciągu ośmiu dni, licząc od daty złożenia wniosku o wotum nieufności lub od złożenia wniosku Premiera zgodnie z ust. (3) i (4).

Artykuł 22.

• (1) Rząd pełni funkcję rządu tymczasowego od momentu wygaśnięcia jego mandatu do czasu utworzenia nowego Rządu bez prawa zatwierdzania mocy prawnej umów międzynarodowych i z możliwością wydawania rozporządzeń jedynie na podstawie upoważnienia w ustawie, w przypadkach niecierpiących zwłoki.
• (2) Jeżel (4) W celu koordynacji swoich działań posłowie mogą powoływać kluby parlamentarne zgodnie z warunkami określonymi w Regulaminie Zgromadzenia Narodowego.pi mandat Premiera wygasł wraz z jego rezygnacją lub z utworzeniem nowo wybranego Zgromadzenia Narodowego, Premier pełni funkcję Premiera Tymczasowego do czasu wybrania nowego Premiera, bez możliwości proponowania odwołania lub mianowania nowych ministrów, z prawem do wydawania rozporządzeń jedynie na podstawie upoważnienia w ustawie, w przypadkach niecierpiących zwłoki.
• (3) Jeżeli mandat Premiera wygasł z powodu jego śmierci, ustalenia konfliktu interesów, braku warunków koniecznych do wyboru Premiera lub z powodu wotum nieufności wyrażonego wobec niego przez Zgromadzenie Narodowe podczas głosowania nad wotum zaufania, funkcję Premiera z ograniczeniami według ust. (2) do czasu wyboru nowego Premiera sprawuje wicepremier lub &n (1) Premier określa og/pdash; w przypadku kilku wicepremierów – osoba wyznaczona na pierwszym miejscu.
• (4) Minister pełni tymczasowo obowiązki ministra od wygaśnięcia mandatu Premiera do czasu powołania nowego ministra lub do wyznaczenia do pełnienia tymczasowej funkcji ministra innego członka nowego Rządu, zaś rozporządzenia może wydawać jedynie w przypadkach niecierpiących zwłoki.
• Niezależne organy regulacyjne

Artykuł 23.

• (1) Zgromadzenie Narodowe w ustawie kardynalnej może powołać niezależne organy regulacyjne do realizacji niektórych zadań i kompetencji w zakresie władzy wyko g) zwołuje inauguracyjne posiedzenie Zgromadzenia Narodowego; (3) Prezydent Republiki może być wybrany ponownie na to stanowisko tylko jeden raz. Artykuł 16. (7) Ministrowie są mianowani przez Prezydenta Republiki na wniosek Premiera. Minister obejmuje sw (1) Z wygaśnięciem mandatu Premiera wygasa mandat Rządu.nawczej.
• (2) Zwierzchnik niezależnego organu regulacyjnego powoływany jest przez Premiera lub – na wniosek Premiera – przez Prezydenta Republiki na czas określony w ustawie kardynalnej. Szef niezależnego organu regulacyjnego powołuje swojego zastępcę lub zastępców.
• (3) Zwierzchnik niezależnego organu regulacyjnego co roku przedstawia Zgromadzeniu Narodowemu sprawozdanie z działalności organu.
• (4) Zwierzchnik niezależnego organu regulacyjnego, na podstawie pełnomocnictwa otrzymanego w ustawie, w zakresie zadań określonych w ustawie kardynalnej, wydaje rozporządzenia, które nie mogą być sprzeczne z ustawą, rozporządzeniem Rządu, rozporządzeniem Premiera, rozporządzeniem ministra i rozporządzeniem Prezesa Narodowego Banku Węgierskieg o. Kierującego niezależnym organem regulacyjnym może zastępować wyznaczony przez niego w rozporządzeniu zastępca.

Trybunał Konstytucyjny

Artykuł 24.

• (1) Trybunał Konstytucyjny jest najważniejszym organem stojącym na straży Ustawy Zasadniczej.
• (2) Trybunał Konstytucyjny

   

  • a) orzeka w sprawach zgodności z Ustawą Zasadniczą uchwalonych, ale nie ogłoszonych ustaw;
  • b) na wniosek sądu dokonuje rewizji zgodności z Ustawą Zasadniczą przepis&oacu/p/pte;w prawnych zastosowanych w indywidualnych przypadkach;
  • c) na podstawie skargi konstytucyjnej dokonuje rewizji zgodności z Ustawą Zasadniczą przepisów prawnych zastosowanych w przypadkach indywidualnych;
  • d) na podstawie skargi konstytucyjnej dokonuje rewizji zgodności orzeczenia sędziów z Ustawą Zasadniczą;
  • e) na wniosek Rządu, jednej czwartej posłów lub Rzecznika Praw Obywatelskich dokonuje rewizji zgodności przepisów prawnych z Ustawą Zasadniczą;
  • f) bada sprzeczność przepisów prawnych z umowami międzynarodowymi;
  • g) działa w zakresie innych zadań i kompetencji, określonych w Ustawie Zasadniczej lub w ustawie kardynalnej.
• (3) Trybunał Konstytucyjny

   

  • a) anuluje sprzeczne z Ustawą Zasadniczą przepisy prawne lub postanowienia przepisów prawnych według kompetencji określonych w ust. (2) pkt. b), c) i e);
  • b) anuluje sprzeczne z Ustawą Zasadniczą orzeczenia sądu według kompetencji określonych w ust. (2) pkt. d);
  • c) może anulować sprzeczny z umową międzynarodową przepis prawny lub postanowienia przepisu prawnego według kompetencji określonych w ust. (2) pkt. f) lub stwierdza określony w ustawie kardynalnej skutek prawny.
• (4) Trybunał Konstytucyjny jest organem złożonym z piętnastu członków, wybieranych przez Zgromadzenie Narodowe na dwanaście lat większością 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego. Zgromadzenia Narodowego, większością 2/3 głosów wybiera z grona Trybunału Konstytucyjnego przewodniczącego, którego kadencja trwa do czasu zakończenia jego kadencji jako członka Trybunału Konstytucyjnego. Członkowie Trybunału Konstytucyjnego nie mogą być członkami partii ani prowadzić działalności politycznej.
• (5) Szczegółowe przepisy dotyczące kompetencji, organizacji i funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego określa ustawa kardynalna.

Sądy

Artykuł 25.

• (1) Sądy prowadzą działalność w zakresie wymiaru sprawiedliwości. Naczelnym organem władzy sądowniczej jest Sąd Najwyższy.
• (2) Sądy decydują

   

  • a) w sprawach karnych, sporach cywilnoprawnych, innych sprawach określonych ustawaj
  • b) o legalności postanowień administracji publicznej;
  • c) o sprzeczności rozporządzeń samorządu z innymi przepisami prawnymi i ich anulowaniu;
  • d) o stwierdzeniu zaniedbania przez samorząd terytorialny obowiązku legislacyjnego określonego ustawą.
• (3) Sąd Najwyższy, obok spraw określonych w ust. (2) zapewnia integralność jurysdykcji sądów, podejmuje postanowienia o integralności prawa obowiązującego sądy.
• (4) Struktura sądownictwa jest wielopoziomowa. Dla określonej grupy spraw – szczególnie dotyczących sporów prawnych w sprawach administracji publicznej i prawa pracy – mogą być powoływane odrębne sądy.
• (5) Organy samorządu sędziowskiego współpracują z administracją sądową.
• (6) W niektórych sporach ustawa może dopuszczać również postępowanie innych organów.
• (7) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i administracji sądowej, statusu prawnego sędziów oraz ich wynagrodzenie określa ustawa kardynalna.

Artykuł 26.

• (1) Sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko ustawie, w kwestii wydawania wyroku nie mogą być instruowani. Sędziowie mogą być odwołani ze stanowiska jedynie z przyczyn i w trybie określonym w ustawie kardynalnej. Sędziowie nie mogą być członkami partii i nie mogą prowadzić działalności politycznej.
• (2) Zawodowi sędziowie są mianowani przez Prezydenta Republiki w sposób określony w ustawie kardynalnej. Na stanowisko sędziego może zostać powołana osoba, która ukończyła trzydzieści lat. Z wyjątkiem Prezesa Sądu Najwyższego, stosunek służbowy sędziów może trwać do osiągnięcia ogólnie przyjętego wieku emerytalnego.
• (3) Prezes Sadu Najwyższego wybierany jest spośród sędziów na dziewięć lat przez Zgromadzenie Narodowe na wniosek Prezydenta Republiki. Prezes Sądu Najwyższego wybierany jest większością 2/3 głosów.

Artykuł 27.

• (1) Jeśli ustawa nie stanowi inaczej, sąd wydaje wyrok w składzie orzekającym.
• (2) W sprawach określonych ustawą i w sposób w niej określony w wydawaniu wyroku mogą uczestniczyć również sędziowie niezawodowi.
• (3) Funkcję jednoosobowego składu orzekającego oraz funkcję przewodniczącego składu orzekającego może pełnić jedynie sędzia zawodowy. W sprawach określonych ustawą czynności należące do kompetencji jednoosobowego składu sędziowskiego może wykonywać również sekretarz sądowy, do którego działalności stosuje się Artykuł 26 ust. (1) .

Artykuł 28.

Podczas stosowania prawa w interpretacji treści ustaw sądy kierują się przede wszystkim ich celami i zgodnością z Ustawą Zasadniczą. Interpretacja Ustawy Zasadniczej i ustaw powinna opierać się na założeniu, że służą one celom moralnym i gospodarczym w zgodzie ze zdrowym rozsądkiem i dobrem publicznym.
Prokuratura

Artykuł 29.

• (1) Prokurator Generalny i prokuratura jako instytucje pośrednie w wymiarze sprawiedliwości realizują wymóg państwa dotyczący karania. Prokuratura czuwa nad ściganiem przestępstw, występuje przeciwko innym działaniom i zaniedbaniom naruszającym prawo oraz przyczynia się do zapobiegania działaniom sprzecznym z prawem.
• (2) Zgodnie z ustawą Prokurator Generalny i prokuratura

   

  • a) wykonują czynności prawne w związku ze śledztwem;
  • b) są oskarżycielami publicznymi w procesach sądowych;
  • c) nadzorują przestrzeganie prawa w zakładach karnych;
  • d) realizuj ą pozostałe zadania i kompetencje określone w ustawie.
• (3) Organizacją prokuratury kieruje Prokurator Generalny, kt&´ry powołuje prokuratorów. Z wyjątkiem Prokuratora Generalnego, służbowy stosunek prokuratorów może trwać do osiągnięcia przez nich powszechnego wieku emerytalnego.
• (4) Prokurator Generalnego jest wybierany spośród prokuratorów na dziewięć lat przez Parlament na wniosek Prezydenta Republiki. Prokurator Generalnego wybierany jest większością 2/3 głosów posł&´w Zgromadzenia Narodowego.
• (5) Prokurator Generalny corocznie przedstawia Zgromadzeniu Narodowemu sprawozdanie ze swojej działalności.
• (6) Prokuratorzy nie mogą być członkami partii ani prowadzić działalności politycznej.
• (7) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania prokuratury, statusu prawnego Prokuratora Generalnego i prokuratorów oraz ich wynagrodzenie określa ustawa kardynalna.

 

Rzecznik Praw Obywatelskich

Artykuł 30.

• (1) Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży podstawowych praw i ktokolwiek może wystąpić do niego z wnioskiem o wszczęcie postępowania.
• (2) Zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest badanie lub spowodowanie badania wszelkich przejawów łamania podstawowych praw, które są mu znane oraz podejmowanie działań – ogólnych lub dotyczących spraw indywidualnych – w celu naprawy sytuacji.
• (3) Rzecznik Praw Obywatelskich i jego zastępcy wybierani są przez Zgromadzenie Narodowe na okres sześciu lat większością 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego. Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich działają na rzecz ochrony praw przyszłych pokoleń i żyjących na Węgrzech mniejszości narodowych. Rzecznik Praw Obywatelskich i jego zastępcy nie mogą być członkami partii ani prowadzić działalności politycznej.
• (4) Rzecznik Praw Obywatelskich co roku zdaje sprawozdanie ze swej działalności przed Zgromadzeniem Narodowym.
• (5) Szczegółowe przepisy dotyczące Rzecznika Praw Obywatelskich i jego zastępców określa ustawa.

 

Samorządy terytorialne

Artykuł 31.

• (1) Na Węgrzech działają samorządy terytorialne, kt&´re są odpowiedzialne za rozwiązywanie lokalnych spraw publicznych i za sprawowanie lokalnej władzy publicznej.
• (2) W sprawach należących do zadań i kompetencji samorządu terytorialnego można rozpisać referendum lokalne według zasad określonych w ustawie.
• (3) Przepisy dotyczące samorządów terytorialnych określa ustawa kardynalna.

Artykuł 32.

• (1) W ramach spraw publicznych na poziomie lokalnym samorządy terytorialne w zakresie ustawy

   

  • a) tworzą rozporządzenia;
  • b) podejmuj ą uchwały;
  • c) samodzielnie zarządzają;
  • d) określaj ą zasady organizacji i funkcjonowania;
  • e) mają prawa przysługujące właścicielowi w zakresie własności samorządowej;
  • f) określają swój budżet i na jego podstawie samodzielnie gospodarują;
  • g) mogą prowadzić działalność przedsiębiorczą z wykorzystaniem przeznaczonego do tego cbr /(1) Z wygaśnięciem mandatu Premiera wygasa mandat Rządu.span style="font-family:courier new,courier,monospace;"/p elu majątku i dochodów, bez narażania realizacji swoich obowiązkowych zadań.
  • h) decydują o rodzaju i wysokości podatk&´w lokalnych;
  • i) mogą tworzyć lokalne symbole oraz ustanawiać lokalne odznaczenia i tytuły;
  • j) mogą zwracać się o informacje do kompetentnych lokalnych organów, podejmować decyzje, wydawać opinie;
  • k) mogą swobodnie zrzeszać się z innymi samorządami terytorialnymi, powoływać stowarzyszenia ochrony interesów, współpracować w zakresie swoich zadań i kompetencji z samorządami terytorialnymi innych państw oraz należeć do międzynarodowych organizacji samorządowych;
  • 1) realizują inne zadania i kompetencje określone ustawą.
• (2) Działając w zakresie powierzonych im zadań samorządy terytorialne wydają rozporządzenia w celu uporządkowania nieuregulowanych ustawą lokalnych stosunków społecznych oraz na podstawie pełnomocnictwa uzyskanego w ustawie.
• (3) Rozporządzenie samorządu nie może być sprzeczne z innymi przepisami prawnymi.
• (4) Po ogłoszeniu rozporządzenia samorząd terytorialny niezwłocznie przekazuje je do stołecznego i komitatowego Biura Rządu. Jeśli stołeczne i komitatowe Biuro Rządu uzna rozporządzenie samorządu lub którykolwiek jego zapis za sprzeczny z prawem, może zainicjować w sądzie jego rewizję.
• (5) Stołeczne i komitatowe Biura Rządu mogą występować do sądu z wnioskiem o stwierdzenie zaniedbania obowiązków legislacyjnych, wynikających z ustawy samorządu terytorialnego. Jeżeli samorząd terytorialny nie spełni swoich obowiązków legislacyjnych w terminie ustalonym w pos br /tanowieniu sądu o zaistnieniu zaniedbania,g) wraz z pozbawieniem go urzędu Prezydenta Republiki.pspan style="font-family:courier new,courier,monospace;"´ wówczas na wniosek stołecznego i komitatowego Biura Rządu sąd poleci wydanie w imieniu samorządu terytorialnego potrzebnego do usunięcia zaniedbania rozporządzenia samorządu szefom stołecznego i komitatowego Biura Rządubr /span style="font-family:courier new,courier,monospace;"´/p.
• (6) Własność samorządów terytorialnych stanowi własność publiczną, dzięki której samorządy mogą wykonywać swoje zadania.

Artykuł 33.

• (1) Zadania i kompetencje samorządów terytori br /´ alnych realizują organy przedstawicielskie.
• (2) Terytorialnym organem przedstawicielskim na poziomie lokalnym kieruje burmistrz. Komitatowy organ przedstawicielski wybiera ze swojego grona przewodniczącego na czas trwania swojej kadencji.
• (3) Organ przedstawicielski na zasadach określonych w ustawie kardynalnej może wybierać komisje i powoływać urzędy.

Artykuł 34.

• (1) Samorządy terytorialne i organy państwowe współpracują ze sobą dla osiągnięcia celów społeczności. Zadania i kompetencje obowiązujące samorząd terytorialny mogą być określone w ustawie. W celu realizacji obowiązkowych zadań i kompetencji, odpowiednio do ich zakresu, samorząd terytorialny uprawniony jest do korzystania ze wsparcia budżetowego lub innego wsparcia majątkowego.
• (2) Ustawa może zarządzić realizowanie obowiązkowych zadań samorządowych poprzez zrzeszenie samorządów.
• (3) Burmistrz i przewodniczący komitatowego organu przedstawicielskiego mogą wyjątkowo, poza zadaniami samorządowymi, pełnić zadania i kompetencje administracji państwowej, na podstawie ustawy lub wydanego z upoważnienia ustawy rozporządzenia Rządu.
• (4) Rząd sprawuje kontrolę praworządności nad samorządami terytorialnymi poprzez stołeczne i komitatowe Biura Rządu.
• (5) W celu zachowania równowagi budżetowej ustawa może uzależniać zaciąganie przez samorządy terytorialne określonych w ustawie o samorządach kredytów lub podejmowanie innych zobowiązań od określonych warunków lub zgody Rządu.

Artykuł 35.

• (1) Wyborcy wybierają przedstawicieli samorządów terytorialnych i burmistrzów na podstawie powszechnego i równego prawa wyborczego w bezpośrednim i tajnym głosowaniu w zapewniających wyrażanie wolnej woli wyborców wyborach, w trybie określonym przez ustawę kardynalną.
• (2) Przedstawiciele samorządów terytorialnych i burmistrzowie wybierani są na okres pięciu lat na warunkach określonych w ustawie kardynalnej
• (3) Kadencja organu przedstawicielskiego trwa do dnia powszechnych wyborów przedstawicieli samorządów terytorialnych i burmistrzów. W przypadku nieodbycia się wyborów z powodu braku kandydatów, kadencja organów przedstawicielskich wydłuża się do dnia przeprowadzenia wyborów po terminie. Kadencja burmistrza trwa do czasu wyboru nowego burmistrza.
• (4) Organ przedstawicielski – na zasadach określonych w ustawie kardynalnej – może dokonać samorozwiązania.
• (5) Zgromadzenie Narodowe na wniosek Rządu – przedłożony po zaopiniowaniu przez Trybunał Konstytucyjny – może rozwiązać organ przedstawicielski, działający sprzecznie z Ustawą Zasadniczą.
• (6) Samorozwiązanie się i rozwiązanie powoduje wygaśnięcie mandatu burmistrza.

 

Finanse publiczne

Artykuł 36.

• (1) Zgromadzenie Narodowe tworzy corocznie ustawę o budżecie centralnym i o wykonaniu budżetu centralnego. Projekty ustawy o budżecie centralnym i o wykonywaniu budżetu centralnego Rząd przedkłada Zgromadzeniu Narodowemu w terminie określonym ustawą.
• (2) Projekty ustaw o budżecie centralnym i o jego wykonywaniu muszą zawierać wydatki i dochody państwa w spójnej formie, w sposób przejrzysty i z rozsądnym zagłębianiem się w szczegóły.
• (3) Wraz z przyjęciem ustawy o budżecie centralnym Zgromadzenie Narodowe upoważnia Rząd do realizowania przychodów i dokonywania wydatków zawartych w ustawie.
• (4) Zgromadzenie Narodowe nie może przyjąć ustawy o budżecie centralnym, której skutkiem byłoby przekroczenie zadłużenia państwowego o więcej niż połowę produktu krajowego brutto.
• (5) Dop&´ki długo zadłużenie państwa przekracza połowę produktu krajowego brutto, Zgromadzenie Narodowe może przyjąć tylko taką ustawę o budżecie centralnym, która zawiera redukcję zadłużenia państwa w stosunku do produktu krajowego brutto.
• (6) Od zasad określonych w ust. (4) i (5) można odstąpić tylko w czasie nadzwyczajnego porządku prawnego w zakresie potrzebnym do złagodzenia jego okoliczności lub w przypadku trwałej i znacznej recesji gospodarki narodowej, w stopniu koniecznym do przy wrócenia j ej równowagi.
• (7) Jeżeli Zgromadzenie Narodowe nie przyjął ustawy o budżecie centralnym do początku roku kalendarzowego, Rząd uprawniony jest do realizacji przychodów według przepisów prawnych i proporcjonalnie do czasu wydatków, określonych w ustawie o budżecie centralnym na poprzedzający rok kalendarzowy.

Artykuł 37.

• (1) Rząd zobowiązany jest do realizacji budżetu centralnego w sposób zgodny z prawem i wyznaczonymi celami z zapewnieniem transparencji i efektywnego zarządzania środkami publicznymi.
• (2) W toku realizacji budżetu centralnego – z wyjątkiem przypadków określonych w Artykuł 36 ust. (6) – nie można zaciągać pożyczek ani podejmować zobowiązań finansowych, których skutkiem byłoby przekroczenie zadłużenia państwowego o więcej niż połowę produktu krajowego brutto.
• (3) Dopóki zadłużenie państwa przekracza połowę produktu krajowego brutto – z wyjątkiem przypadków określonych w Artykuł 36 ust. (6) – w toku realizacji budżetu centralnego nie można zaciągać pożyczek ani podejmować zobowiązań finansowych, których skutkiem byłby wzrost zadłużenia państwa w stosunku produktu krajowego brutto w porównaniu z zadłużeniem z roku poprzedniego.
• (4) Dopóki zadłużenie państwa przekracza połowę produktu krajowego brutto, Trybunał Konstytucyjny, w zakresie kompetencji ujętych w Artykuł 24 ust. (2) pkt. b)-e), może dokonywać rewizji i w razie naruszenia zgodności z Ustawą Zasadniczą anulować ustawy o budżecie centralnym i wykonywaniu budżetu centralnego, o rodzajach podatków centralnych, o opłatach skarbowych i składkach, o cłach oraz o zasadach ustalania podatków lokalnych, wyłącznie mając na uwadze prawa do życia i godności ludzkiej, prawa do ochrony danych osobowych, prawa do wolności myśli, sumienia i wyznania lub innych praw, związanych z obywatelstwem węgierskim. Trybunał Konstytucyjny uprawniony jest również do anulowania bez ograniczeń ustaw w powyższym zakresie, jeśli nie zostały spełnione wymagania proceduralne zawarte w Ustawie Zasadniczej, dotyczące ustanawiania i ogłaszania ustaw.
• (5) Przepisy dotyczące sposobu obliczania zadłużenia państwowego i produktu krajowego brutto oraz realizacji postanowień ujętych w Artykuł 36 ust. (l )-(3) określa ustawa kardynalna.

Artykuł 38.

• (1) Własność państwa i samorządów terytorialnych jest majątkiem narodowym. Celem zarządzania majątkiem narodowym i jego ochrony jest służba w interesie publicznym, zaspokajanie wspólnych potrzeb i ochrona zasobów naturalnych oraz uwzględnianie potrzeb przyszłych pokoleń. Wymagania dotyczące zachowania i ochrony majątku narodowego i odpowiedzialnego zarządzania majątkiem narodowym określa ustawa kardynalna.
• (2) Zakres wyłączności państwa w odniesieniu do własności i działalności gospodarczej oraz ograniczenia i warunki z uwagi na cele według ust. (1) , dotyczące zbycia priorytetowego z punktu widzenia gospodarki narodowej majątku narodowego, określa ustawa kardynalna.
• (3) Majątek narodowy można scedować tylko w celach określonych ustawą, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, z uwzględnieniem wymogów proporcjonalnej wartości.
• (4) Umowę zbycia lub użytkowania majątku narodowego można zawrzeć tylko z taką organizacją, której struktura własności, organizacja oraz działalność związana z użytkowaniem zbytego lub przekazanego do użytkowania majątku narodowego jest przejrzysta.
• (5) Organizacje gospodarcze będące własnością państwa i samorządów terytorialnych gospodarują samodzielnie i odpowiedzialnie, zgodnie z wymogami praworządności, celowości i skuteczności, w sposób określony w ustawie.

Artykuł 39.

• (1) Wsparcie finansowe lub wypłatę za realizację umowy ze środków centralnego budżetu może otrzymać tylko taka organizacja, kt&´rej struktura własności, organizacja oraz działalność związana z wykorzystaniem wsparcia finansowego jest przejrzysta.
• (2) Każda organizacja zarządzająca finansami publicznymi zobowiązana jest do jawnego rozliczania się z gospodarowania finansami publicznymi. Zarządzanie finansami publicznymi i majątkiem narodowym należy realizować zgodnie z zasadą przejrzystości i uczciwości publicznej. Dane dotyczące finansów publicznych i majątku narodowego są publiczne.

Artykuł 40.

Podstawowe przepisy dotyczące podziału obciążeń publicznych i systemu emerytalnego, mające na celu przewidywalny udział w zaspokajanie wsp&´lnych potrzeb i zapewnienie egzystencji osób w podeszłym wieku, określa ustawa kardynalna.

Artykuł 41.

• (1) Narodowy Bank Węgierski jest centralnym bankiem Węgier. Narodowy Bank Węgierski odpowiada za politykę monetarną w sposób określony w ustawie kardynalnej.
• (2) Prezesa i wiceprezesów Narodowego Banku Węgierskiego powołuje Prezydent Republiki na okres sześciu lat.
• (3) Prezes Narodowego Banku Węgierskiego corocznie zdaje sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Węgierskiego przed Zgromadzeniem Narodowym.
• (4) Prezes Narodowego Banku Węgierskiego na podstawie pełnomocnictwa nadanego mu w ustawie, w zakresie swoich zadań określonych w ustawie kardynalnej, wydaje rozporządzenia, które nie mogą być sprzeczne z ustawą. W zastępstwie Prezesa Narodowego Banku Węgierskiego rozporządzenia może wydawać jego zastępca.
• (5) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i działalności Narodowego Banku Węgierskiego określa ustawa kardynalna.

Artykuł 42.

Szczegółowe przepisy dotyczące organu nadzorującego funkcjonowanie obrotu finansowego określa ustawa kardynalna.

Artykuł 43.

• (1) Państwowa Izba Obrachunkowa jest organem Zgromadzenia Narodowego do spraw kontroli finansowo-gospodarczej. Państwowa Izba Obrachunkowa w zakresie swoich ustawowych zadań sprawuje kontrolę nad wykonaniem budżetu centralnego, gospodarowaniem budżetem, wykorzystaniem pochodzących z budżetu źródeł finansowych i zarządzaniem majątkiem narodowym. Państwowa Izba Obrachunkowa sprawuje kontrolę mając na uwadze zasady praworządności, celowości i skuteczności.
• (2) Zgromadzenie Narodowe wybiera Prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej na okres dwunastu lat, większością 2/3 głosów.
• (3) Prezes Państwowej Izby Obrachunkowej co roku zdaje sprawozdanie z działalności Państwowej Izby Obrachunkowej przed Zgromadzeniem Narodowym.
• (4) Szczegółowe przepisy dotyczące struktury i funkcjonowania Państwowej Izby Obrachunkowej określa ustawa kardynalna.

Artykuł 44.

• (1) Rada Budżetowa jest organem wspierającym działalność ustawodawczą Zgromadzenia Narodowego, kontrolującym zasadność budżetu centralnego.
• (2) Rada Budżetowa w sposób określony w ustawie uczestniczy w przygotowywaniu ustawy o budżecie centralnym.
• (3) Do przyjęcia ustawy o budżecie centralnym w zgodzie z treścią Artykuł 36 ust. (4) i (5), wymagana jest wstępna aprobata Rady Budżetowej.
• (4) Członkami Rady Budżetowej są Prezes Rady Budżetowej, Prezes Narodowego Banku Węgierskiego oraz Prezes Państwowej Izby Obrachunkowej. Prezesa Rady Budżetowej na 6 lat powołuje Prezydent Republiki.
• (5) Szczegółowe przepisy dotyczące funkcjonowania Rady Budżetowej określa ustawa kardynalna.
• Wojsko Węgierskie

Artykuł 45.

• (1) Siłami zbrojnymi Węgier jest Wojsko Węgierskie. Podstawowym zadaniem Wojska Węgierskiego jest wojskowa obrona niepodległości, integralności terytorialnej i granic państwa, wykonywanie wspólnych zadań obronnych i zadań sił pokojowych, wynikających z umów międzynarodowych oraz działalność humanitarna zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego.
• (2) Do dowodzenia Wojskiem Węgierskim – jeśli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej – w zakresie określonym w Ustawie Zasadniczej i ustawie kardynalnej uprawnieni są: Zgromadzenie Narodowe, Prezydent Republiki, Rada Wojskowa, Rząd oraz posiadający odpowiednie kompetencje minister. Działalnością Wojska Węgierskiego kieruje Rząd.
• (3) Wojsko Węgierskie uczestniczy w zapobieganiu katastrofom, przeciwdziałaniu i usuwaniu ich skutków.
• (4) Zawodowi żołnierze Wojska Węgierskiego nie mogą być członkami partii i nie mogą prowadzić działalności politycznej.
• (5) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji, zadań, kierowania i dowództwa oraz funkcjonowania Wojska Węgierskiego określa ustawa kardynalna.
• Policja i służby bezpieczeństwa narodowego

Artykuł 46.

• (1) Do podstawowych zadań policji należy zapobieganie i wykrywanie przestępstw, ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz ład granic państwa.
• (2) Działalnością policji kieruje Rząd.
• (3) Do podstawowych zadań służb bezpieczeństwa narodowego należy ochrona porządku ustawowego i niepodległości Węgier oraz zabezpieczanie interesów bezpieczeństwa narodowego.
• (4) Działalnością służb bezpieczeństwa narodowego kieruje Rząd.
• (5) Zawodowi członkowie policji i służb bezpieczeństwa narodowego nie mogą być członkami partii i nie mogą prowadzić działalności politycznej.
• (6) Szczegółowe przepisy dotyczące organizacji i funkcjonowania policji oraz służb bezpieczeństwa narodowego, zasady stosowania narzędzi i metod przez służby tajne oraz przepisy związane z działalnością w zakresie bezpieczeństwa narodowego określa ustawa kardynalna.
• Decyzje dotyczące udziału w operacjach wojskowych

Artykuł 47.

• (1) O ruchach oddziałów Wojska Węgierskiego i zagranicznych sił zbrojnych, związanych z przekroczeniem granicy decyduje Rząd.
• (2) O użyciu Wojska Węgierskiego w kraju lub za granicą, jego stacjonowaniu za granicą, o użyciu zagranicznych sił zbrojnych na Węgrzech lub wyruszających z terytorium Węgier oraz o ich stacjonowaniu na Węgrzech, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. (3) decyduje Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów obecnych posłów.
• (3) O wykorzystaniu Wojska Węgierskiego i zagranicznych sił zbrojnych według ust. (2), w oparciu o decyzje Unii Europejskiej lub NATO oraz o innym ruchu wojsk decyduje Rząd (4) Rząd niezwłocznie zdaje relację przed Zgromadzeniem Narodowym – z równoczesnym poinformowaniem Prezydenta Republiki &- ze swoich decyzji podjętych na podstawie ust. (3) oraz z decyzji odnośnie zgody na udział Wojska Węgierskiego w misjach pokojowych lub humanitarnych za granicą, na terenach objętych działaniami militarnymi.

NADZWYCZAJNY PORZĄDEK PRAWNY

Wspólne przepisy dotyczące stanu nadzwyczajnego i stanu wyjątkowego

Artykuł 48.

• (1) Zgromadzenie Narodowe
  • a) w przypadku ogłoszenia stanu wojny lub bezpośredniego zagrożenia (zagrożenie wojną) zbrojnym atakiem ze strony obcych sił, ogłasza stan nadzwyczajny i powołuje Radę Wojskową.
  • b) w razie aktów zbrojnych zmierzających do obalenia ustawowego porządku lub przejęcia całkowitej władzy oraz w razie groźnych poważnych zbrojnych lub popełnianych przy użyciu broni aktów przemocy, stanowiących masowe zagrożenie bezpieczeństwa życia i mienia, ogłasza stan wyjątkowy.
• (2) Do ogłoszenia stanu wojny, do zawarcia pokoju oraz do ogłoszenia nadzwyczajnego porządku prawnego według ust. (1) wymagana jest większość 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.
• (3) Jeżeli podjęcie odpowiednich decyzji przez Zgromadzenie Narodowe jest niemożliwe, Prezydent Republiki uprawniony jest do wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego lub powołania Rady Obrony Narodowej oraz do ogłoszenia stanu wyjątkowego.
• (4) Podjęcie odpowiednich decyzji przez Zgromadzenie Narodowe jest niemożliwe, jeżeli nie odbywa się posiedzenie Zgromadzenia Narodowego, a jego zwołanie napotyka na niemożliwe do usunięcia przeszkody z powodu braku czasu lub wydarzeń, które doprowadziły do wprowadzenia stanu wojny, stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego.
• b) anuluje sprzeczne z Ustawą Zasadniczą orzeczenia sądu według kompetencji określonych w ust. (2) pkt. d); (1) Rada Budżetowa jest organem wspierającym działalność ustawodawczą Zgromadzenia Narodowego, kontrolującym zasadność budżetu centralnego. (5) Fakt uniemożliwienia podjęcia decyzji przez Zgromadzenie Narodowe oraz zasadność wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego stwierdzają jednogłośnie: Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, Przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego i Premier.
• (6) Na pierwszym posiedzeniu odbywającym się po ustąpieniu okoliczności uniemożliwiających podjęcie decyzji, Zgromadzenie Narodowe bada zasadność wprowadzenia stanu wojny, ogłoszenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego i decyduje o zgodności z prawem podjętych działań. Decyzja taka wymaga większości 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.
• (7) W czasie stanu nadzwyczajnego i stanu wyjątkowego Zgromadzenie Narodowe nie może dokonać samorozwiązania i nie może zostać rozwiązany. W czasie stanu nadzwyczajnego i stanu wyjątkowego nie można ogłaszać ani przeprowadzać powszechnych wyborów do Zgromadzenia Narodowego, w takim przypadku Rzecznik Praw Obywatelskich ´br /-w ciągu dziewięćdziesięciu dni od zakończenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego należy wybrać nowy Zgromadzenie Narodowe. Jeśli powszechne wybory do Zgromadzenia Narodowego zostały już przeprowadzone, ale nowe Zgromadzenie Narodowe jeszcze się nie uformował, wówczas Prezydent Republiki zwołuje posiedzenie inauguracyjne w ciągu trzydziestu dni od daty zakończenia stanu nadzwyczajnego lub stanu wyjątkowego.
• (8) W czasie stanu nadzwyczajnego Zgromadzenie Narodowe, który uległ samorozwiązaniu lub został rozwiązany może zostać zwołany przez Radę Wojskową, a w czasie stanu wyjątkowego przez Prezydenta Republiki.

 

Stan nadzwyczajny

Artykuł 49.

• (1) Przewodniczącym Rady Obrony Narodowej jest Prezydent Republiki, jej członkami są Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, przewodniczący klubów parlamentarnych, Premier, ministrowie oraz – z prawem do głosu doradczego – szef Sztabu Generalnego.
• (2) Rada Obrony Narodowej egzekwuje
  • a) uprawnienia przekazane jej przez Zgromadzenie Narodowe;
  • b) uprawnienia Prezydenta Republiki;
  • c) uprawnienia Rządu.
• (3) Rada Obrony Narodowej decyduje
  • a) o użyciu Wojska Węgierskiego za granicą lub na Węgrzech, o jego udziale w siłach pokojowych, o działalności humanitarnej za granicą na terenach objętych działaniami militarnymi oraz o stacjonowaniu za granicą;
  • b) o użyciu na Węgrzech lub wyruszających z terytorium Węgier zagranicznych sił zbrojnych oraz o ich stacjonowaniu na Węgrzech;
  • c) o wprowadzeniu środków nadzwyczajnych określonych w ustawie kardynalnej.
• (4) Rada Obrony Narodowej może wydawać rozporządzenia, które – według zasad określonych w ustawie kardynalnej – mogą zawieszać stosowanie niekt&´rych ustaw, odstępować od zapisów zawartych w ustawach oraz stosować inne nadzwyczajne środki.
• (5) Rozporządzenie Rady Obrony Narodowej traci moc wraz z końcem stanu nadzwyczajnego, z wyjątkiem przedłużenia przez Zgromadzenie Narodowe obowiązywania rozporządzenia.

 

Stan wyjątkowy

Artykuł 50.

• (1) Wojsko Węgierskie może być wykorzystane w czasie stanu wyjątkowego w przypadku, jeżeli użycie policji i służb bezpieczeństwa narodowego jest niewystarczające.
• (2) W czasie stanu wyjątkowego w przypadku braku możliwości podjęcia decyzji przez Zgromadzenie Narodowe, o wykorzystaniu Wojska Węgierskiego zgodnie z ust. (1) decyduje Prezydent Republiki.
• (3) W czasie stanu wyjątkowego Prezydent Republiki wprowadza określone w ustawie kardynalnej nadzwyczajne działania w drodze rozporządzenia. Swoim rozporządzeniem Prezydent Republiki – na zasadach określonych w ustawie kardynalnej – może zawieszać stosowanie niektórych ustaw, odstępować od zapisów us Samorządy terytorialne ´tawowych oraz wprowadzać inne środki nadzwyczajne.
• (4) O wprowadzonych nadzwyczajnych środkach Prezydent Republiki niezwłocznie informuje Przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego. W czasie stanu wyjątkowego Zgromadzenie Narodowe – a w razie braku możliwości jego działania, parlamentarna komisja do spraw obrony narodowej – obraduje w sposób ciągły. Zgromadzenie Narodowe &∓- a w razie braku możliwości jego działania, parlamentarna komisja do spraw obrony narodowej – może zawiesić stosowanie wprowadzonych przez Prezyd/penta Republiki środków nadzwyczajnych.
• (3) Środki nadzwyczajne wprowadzone w drodze rozporządzenia są ważne przez tbr /rzydzieści dni, z wyjątkiem tych, których ważność zostanie przedłużona przez Zgromadzenie Narodowe – a w razie niemożności jego działania przez parlamentarną komisję do spraw obrony narodowej.
• (4) Rozporządzenie Prezydenta Republiki traci swoją moc wraz ze zniesieniem stanu wyjątkowego.

 

Stan pogotowia obronnego

Artykuł 51.

• (1) W razie zewnętrznego zagrożenia zbrojnym atakiem lub w celu realizacji zobowiązań wynikających z umów sojuszniczych, Zgromadzenie Narodowe ogłasza, na czas określony, stan pogotowia obronnego, upoważniając tym samym Rząd do wprowadzenia określonych w ustawie kardynalnej środków nadzwyczajnych. Czas trwania stanu pogotowia obronnego może być przedłużony.
• (2) Do ogłoszenia, przedłużenia nadzwyczajnego porządku prawnego według ust. (1) wymagana jest większość 2/3 głosów posłów Zgromadzenia Narodowego.
• (3) Po zainicjowaniu ogłoszenia stanu pogotowia obronnego Rząd może wprowadzić środki, które odbiegają od ustaw regulujących zasady funkcjonowania administracji, Wojska Węgierskiego i organów ścigania, o czym na bieżąco informuje Prezydenta Republiki i mające odpowiednie kompetencje stałe komisje parlamentarne. Tak wprowadzone środki obowiązują do chwili podjęcia przez Zgromadzenie Narodowe decyzji o ogłoszeniu stanu pogotowia obronnego, ale nie dłużej niż przez sześćdziesiąt dni.
• (4) W czasie stanu pogotowia obronnego Rząd – na zasadach określonych w ustawie kardynalnej – może wydawać rozporządzenia, które zawieszają stosowanie niektórych ustaw, odstępują od zapisów ustawowych oraz wprowadzają inne środki nadzwyczajne.
• (5) Rozporządzenie Rządu traci ważność wraz ze zniesieniem stanu pogotowia obronnego.

 

Niespodziewany atak

Artykuł 52.

• (1) W razie niespodziewanego wtargnięcia na terytorium Węgier obcych sił zbrojnych, do czasu decyzji o wprowadzeniu stanu wyjątkowego lub stanu nadzwyczajnego Rząd ma obowiązek – w razie potrzeby zgodnie z planem zbrojnej obrony, zatwierdzonym przez Prezydenta Republiki – podjąć natychmiastowe, proporcjonalne do rozmiarów ataku, działania z użyciem przygotowanych do tego sił, w celu odparcia ataku, obrony terytorium Węgier z użyciem węgierskich i sojuszniczych sił obrony przeciwlotniczej i sił powietrznych oraz ochrony ustawowego porządku, bezpieczeństwa życia i mienia oraz porządku i bezpieczeństwa publicznego.
• (2) O podjętych na podstawie ust. (1) środkach Rząd niezwłocznie informuje Zgromadzenie Narodowe i Prezydenta Republiki.
• (3) W razie niespodziewanego ataku zbrojnego Rząd może wprowadzić określone w ustawie kardynalnej nadzwyczajne środki oraz może wydawać rozporządzenia, które – na zasadach określonych w ustawie kardynalnej – mogą zawieszać stosowanie niektórych ustaw, odstępować od zapisów ustawowych oraz wprowadzać inne nadzwyczajne środki.
• (4) Rozporządzenie Rządu traci ważność wraz z końcem niespodziewanego ataku.

 

Stan zagrożenia

Artykuł 53.

• (1) W razie klęski żywiołowej bądź katastrofy przemysłowej, zagrażających bezpieczeństwu życia i mienia oraz w celu usunięcia ich skutków, Rząd ogłasza stan zagrożenia i może wprowadzić określone w ustawie kardynalnej środki nadzwyczajne.
• (2) W stanie zagrożenia Rząd może wydawać rozporządzenia – według zasad określonych w ustawie kardynalnej – które mogą zawieszać stosowanie niektórych ustaw, odstępować od zapisów ustawowych oraz wprowadzać inne nadzwyczajne środki.
• (3) Rozporządzenie Rządu według ust. (2) jest ważne przez piętnaście dni, z wyjątkiem jeśli Rząd – na podstawie upoważnienia Zgromadzenia Narodowego – przedłuży ważność rozporządzenia.
• (4) Rozporządzenie Rządu traci ważność wraz ze zniesieniem stanu zagrożenia.
• Łączne przepisy dotyczące nadzwyczajnego porządku prawnego

Artykuł 54.

• (1) Podczas nadzwyczajnego porządku prawnego korzystanie z podstawowych praw &‐ z wyjątkiem podstawowych praw określonych w Artykuł II i III oraz w Artykuł XXVIII ust. (2)-(6) – może zostać zawieszone lub ograniczone w stopniu większym niż określa to Artykuł I ust. (3).
• (2) Podczas nadzwyczajnego porządku prawnego nie może być zawieszone stosowanie Ustawy Zasadniczej ani ograniczona działalność Trybunału Konstytucyjnego.
• (3) Nadzwyczajny porządek prawny zostaje odwołany przez organ uprawniony do jego wprowadzenia, jeżeli ustąpiły już warunki, potrzebne do jego ogłoszenia.
• (4) Szczegółowe przepisy stosowane w czasie nadzwyczajnego porządku prawne (3) Rozporządzenie samorządu nie może być sprzeczne z innymi przepisami prawnymi.span style="font-family:courier new,courier,monospace;" p go określa ustawa kardynalna.

 

PRZEPISY KOŃCOWE

• (1) Ustawa Zasadnicza Węgier wchodzi w życie w dniu l stycznia 2012 roku.
• (2) Niniejszą Ustawę Zasadniczą Zgromadzenie Narodowe przyjmuje na podstawie Artykuł 19 ust. (3) pkt. a) i Artykuł 24 ust. (3) ustawy nr XX z 1949 roku.
• (3) Rozporządzenia przejściowe, dotyczące niniejszej Ustawy Zasadniczej, Zgromadzenie Narodowe uchwali oddzielnie, w postępowaniu zgodnym z pkt. 2,
• (4) Rząd zobowiązany jest do przedłożenia Zgromadzeniu Narodowemu projektów ustaw koniecznych do realizacji zapisów Ustawy Zasadniczej.

My, Posłowie Zgromadzenia Narodowego, wybrani 25 kwietnia 2010 roku, świadomi odpowiedzialności przed Bogiem i ludźmi, korzystając z naszych uprawnień tworzenia konstytucji, ustanawiamy pierwszą jednolitą Ustawę Zasadniczą Węgier na powyższych zasadach.

Niech będzie pokój, wolność i zgoda.

Dr Pál Schmitt wr. 

(Prezydent Republiki)

László Kóvér wr.

Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego

Wydanie specjalne Dziennika Urzędowego
Przewodniczący Komisji Redakcyjnej: dr Marceli Biró.
redaktorzy naczelni: dr Borókain. dr &´va Vajdovits
Adres redakcji: Budapest V., Kossuth tér l -3
Specjalne wydanie Dziennika Urzędowego zostało wydane przez wydawnictwo
Magyar Közlöny Lap- és Könyvkiadó
Naczelny wydawca: Zsolt László Majláth